5
MUZIEK, DANS EN GEBAREN
Wicca begrijpt dat hetgeen wij zien als het verschil tussen de tastbare en de niet tastbare werkelijkheid veroorzaakt wordt door onze beperkingen als materieel georiënteerde wezens. Sommige hulpmiddelen die religies gebruiken, zijn in feite niet-tastbaar. Drie van de meest effectieve ervan zijn muziek, dans en gebaren.
Deze technieken worden ingezet om kracht op te wekken, het bewustzijn te veranderen en te verenigen met de Godin en de God – om in een staat van extase te komen. Als hulpmiddelen zijn ze onmisbaar bij rituelen en de meest krachtige en effectieve rituelen kunnen zelfs uitsluitend gebruik maken van muziek, dans en gebaar. Een ritueel dat geheel en al uit gebaren bestaat, is te vinden in deel III: het Schaduwboek der staande stenen.
Muziek en dans behoren tot de oudste magische en religieuze activiteiten. Onze voorouders maakten waarschijnlijk gebruik van de magie van handsignalen en lichaamshoudingen voordat hun spraak volledig was ontwikkeld. Het eenvoudige gebaar van aanwijzen heeft nog steeds een krachtig emotioneel effect. Een getuige wijst er de beschuldigde mee aan als degene die betrokken is bij de misdaad. Iemand die bij een auditie gezien wil worden te midden van een zee van kandidaten hoopt dat de vinger naar hem of haar wijst.
De eerste muziek was waarschijnlijk ritmisch. Mensen vonden al snel uit dat je aangename geluiden en ritmes kunt maken door op verschillende delen van je lichaam te slaan, vooral de dijen en de borst. Klappen produceert een duidelijke en schone klank die sommige wicca’s nog steeds gebruiken om per soonlijke kracht vrij te maken tijdens een magisch ritueel.
Later gebruikte men ritmische instrumenten zoals trommels van boomstam die meer klank geven. Sommige rotsen geven een mooie klank als je erop slaat en zo ontstond een ander type instrument. Rieten, botten en sommige schelpen produceren fluittonen als je er op een bepaalde manier op blaast. Sjamanen maken hier nog steeds veel gebruik van.
Rituelen die minder het intellect aanspreken, kunnen effectiever zijn omdat ze buiten de bewuste geest om gaan en rechtstreeks het diepere, psychische bewustzijn aanspreken. Muziek en dans betrekken ons emotioneel bij wiccarituelen.
De gedachte aan zang, dans of muziek maakt sommigen van ons verlegen. Dit is een logisch gevolg van onze steeds meer onderdrukkende samenleving. In wicca dans je en maak je muziek alleen voor het hogere. Je geeft geen voorstelling voor een menigte, dus het is niet erg als je een noot mist of over je voeten struikelt. Zij vinden het niet erg en niemand hoeft ooit te weten wat je in je rituelen voor de goden doet.
Zelfs de meest onmuzikale persoon kan twee stenen tegen elkaar slaan, een rammelaar gebruiken, in zijn of haar handen klappen of in een cirkel lopen. Tot de dag van vandaag zijn er heksencovens die enkel om het altaar rondrennen om kracht op te wekken. Moeilijk doen met choreografieën is in rituelen niet nodig.
Hier volgt wat traditionele kennis over dans, muziek en gebaren. Gebruik iets ervan in je rituelen als het je aanspreekt. Eén suggestie hierbij echter: als je je rituelen ervaart als stijf en onbevredigend en als ze geen band met het hogere bewerkstelligen, kan het probleem liggen in een gebrek aan emotionele betrokkenheid. Muziek en dans kunnen je werkelijk bij een ritueel betrekken en je openen voor het bewustzijn van de Godin en de God. In een magisch ritueel kunnen muziek en dans een vrijere toegang tot energie verschaffen.
Muziek
Muziek is eenvoudig het herscheppen van de klanken van de natuur. De wind die door de bomen waait, het bulderen van de oceaan die de golven te pletter laat slaan tegen de rotsen, het tikken van de regen, het knetteren van een haardvuur, de roep van vogels en het brullen van roofdieren zijn enkele van de ‘instrumenten’ van de natuur die muziek maken.
Mensen pasten vanouds muziek toe in hun religieuze en magische rituelen vanwege de krachtige effecten die muziek teweegbrengt. Sjamanen maken gebruik van een regelmatige trommelslag om in trance te raken en een trommel kan het ritme van een magische dans regelen. Muziek werd vanouds ook toegepast om wilde dieren te temmen – en ook mensen.
Muziek maakt ook tegenwoordig vaak deel uit van wicca. Je kunt eenvoudig geschikte muziek uitzoeken uit klassieke, etnische of moderne bronnen om tijdens een ritueel af te spelen. Wicca’s met muzikale aanleg kunnen zelf muziek maken voor, tijdens of na een ritueel.
Bij mijn meest bevredigende en levendige rituelen maak ik vaak gebruik van muziek. Ik herinner me dat ik een keer een kleine cassetterecorder achter een boom in de Laguna Mountains had verborgen. Vreemd genoeg verstoorde de muziek de idyllische omgeving met wilde bloemen, hoge pijnbomen en oude eiken helemaal niet, maar droeg juist bij aan mijn in afzonderling voltrokken ritueel.
Gebruik een instrument als je ergens op kunt spelen en maak het tot een onderdeel van je ritueel. Een dwarsfluit, viool, blokfluit, gitaar, Keltische harp of ander klein instrument is makkelijk in te brengen in een ritueel, evenals bellen, trommels of zelfs glazen water en een mes om ertegenaan te tikken. Minder gemakkelijk draagbare instrumenten kun je opnemen en via de cassetterecorder afspelen.
Een muziekblokje direct voorafgaande aan het ritueel is geschikt om in de stemming te komen. Tijdens het ritueel kan het dienen ter verering van de Godin en de God en om energie op te wekken. Na afloop kun je het ritueel in pure vreugde vieren. Sommige wicca’s componeren een lied dat in feite een ritueel in zichzelf is, daar het alles omvat van het creëren van heilige ruimte en het aanroepen van de goden tot de dankzegging voor hun aanwezigheid. Muziekmagie is echt wat je er zelf van wilt of kunt maken.
Vier typen instrumenten dragen specifieke krachten in zich. De trommel, rammelaar of shaker, xylofoon en alle percussieinstrumenten (behalve het sistrum) horen bij het element aarde. Derhalve kunnen deze instrumenten gebruikt worden om vruchtbaarheid op te roepen, geld te vermeerderen, een baan te vinden en dergelijke. Ze kunnen ook de Godin aanroepen in een ritueel of energie ‘optrommelen’ om naar de aarde te sturen.
De dwars- en blokfluit en alle blaasinstrumenten staan in het teken van de lucht, het element van het intellect. Deze instrumenten zijn daarom goed om mentale krachten of je vermogen tot visualiseren te vergroten, om oude kennis of wijsheid te ontdekken, je psychische vaardigheden te vergroten en de God aan te roepen.
Vuur heerst over snaarinstrumenten zoals de lier, de harp (zowel de concertharp als de Keltische harp), de gitaar, mandoline of ukelele en dergelijke. Zulke instrumenten zijn goed te gebruiken voor betoveringen of riten waarin seksualiteit een rol speelt, gezondheid en lichaamskracht, passie en wilskracht, veranderingen, evolutie, moed en het elimineren van schadelijke gewoontes.
Deze instrumenten zijn ook uitstekend geschikt om voor een ritueel de omgeving en degene die het ritueel uitvoert te reinigen. Speel een speciaal lied, zing erbij of sla gewoon wat akkoorden aan terwijl je met de klok mee in een cirkel om de plek heen loopt totdat de hele omgeving met jouw trillingen meetrilt. Snaarinstrumenten roepen ook de God aan.
Metalen met een klank, zoals een cimbaal of sistrum, bellen, gongen en klankschalen symboliseren het element water. Daar water te maken heeft met heling, vruchtbaarheid, vriendschap, psychische vermogens, spirituele liefde, schoonheid, compassie, geluk en andere vergelijkbare energieën, kunnen gongen, bellen en klankschalen of cimbalen een belangrijke rol spelen in rituelen en betoveringen op deze gebieden. Het sistrum van Isis herinnert ons eraan dat klankmetalen de Godin aanroepen.
Muzikale betoveringen (als het tegenovergestelde van puur verbale betoveringen) kunnen eenvoudig en effectief zijn. Geld nodig? Ga rustig zitten, gekleed in het groen, en sla langzaam op een trommel terwijl je visualiseert dat je bulkt van het geld en je de Godin aanroept in haar aspect van de verschaffer van overvloed.
Ga op zoek naar een klankschaal met een prettige klank, sla er bij wijze van ritueel op als je je neerslachtig voelt en voel hoe de trillingen je depressie wegnemen en je opbeuren. Je kunt ook een klein belletje omdoen.
Speel op je gitaar als je bang bent of luister naar gitaarmuziek terwijl je visualiseert dat je moedig en dapper bent. Roep de God aan in zijn gehoornde, agressieve en beschermende aspect.
Zingen is een combinatie van spreken en muziek maken en kan heel makkelijk ingepast worden in een wiccaritueel. Sommige wicca’s zetten recitaties en invocaties op muziek en chanten1 of zingen ze als ze zich daartoe tijdens een ritueel geroepen voelen.
Veel wicca’s onderzoeken het onderwerp muziekmagie niet diep en spelen eenvoudig opgenomen muziek als achtergrond
1 Het Engelse woord chanten geeft iets anders weer dan gewoon ‘zingen’ en wordt ook in Nederland gebruikt voor het meditatief zingend herhalen van gewijde namen om contact te krijgen met het hogere. Het woord chanten komt van het Latijnse ‘cantare’ (zingen), hetgeen in oorsprong ‘bezweren’ betekende. De magische afkomst van zingen komt hiermee in de etymologie van het woord tot uiting. (noot vertaler)
voor hun rituelen. Daar is niets mis mee, maar zelfgemaakte muziek – hoe eenvoudig ook – heeft meer effect in je ritueel wanneer je de muziek zelf mooi vindt.
Er zijn tegenwoordig speciaal opgenomen cassettes met wicca of paganistische muziek beschikbaar. De kwaliteit ervan varieert enorm, maar het is de moeite waard er een paar van te bestellen. Sommige liederen passen in een ritueel, maar de meeste komen het beste tot hun recht in de voorbereiding of na afloop ter ontspanning.
Geschikte muziek in een ritueel kan de wicca-ervaring van de gebeurtenis geweldig vergroten.
Dans
De dans is beslist van oudsher verbonden met rituelen. Dansen is ook magisch, want fysiek bewegen maakt energie vrij uit het lichaam, dezelfde energie waar magie gebruik van maakt. Dit ‘geheim’ werd al vroeg ontdekt en dans werd ingepast in magie en in rituelen om energie op te bouwen, het bewustzijn te veranderen of eenvoudig de Godin en de God te vereren in opvoeringen met een ritueel karakter.
Groepsdansen zoals de spiraaldans komen vaak voor in het werk in een coven. Als je alleen werkt, ben je echter niet gebonden aan een traditie of choreografie. Voel je vrij te bewegen zoals jou goeddunkt, hoe kinderachtig of ‘woest’ het ook lijkt. Veel wicca’s zeggen eerst een korte toverspreuk of verrichten een rituele handeling (zoals het schrijven van runen, het maken van knopen, het tekenen van figuren in het zand of in kruidenpoeder, het chanten van goden- of godinnennamen) en gaan pas daarna over tot de echte magie: het opwekken en richten van magische energie. Ze bewegen vaak in steeds snellere cirkels met de klok mee om het altaar heen, alleen of in een heksenkring, terwijl ze kijken naar het branden van de kaarsen op het altaar, de wierook ruiken en zichzelf bedwelmen met chanten en diepe visualisaties. Als de heks zo het punt heeft bereikt dat hij of zij niet meer terug kan – dit is het moment dat het lichaam niet nog meer energie kan opwekken en richten – wordt de energie losgelaten op het magische doel. Sommige wicca’s laten zich hierbij op de grond neervallen en geven zo het einde aan van wat in meer specifieke zin ‘de dans’ wordt genoemd.
Dansen wordt niet alleen gebruikt om energie op te wekken, maar ook om gemakkelijker afgestemd te raken op de natuurgoden. Dans als de woeste wind, als een bergbeek die van de berg stroomt, als een vlam die likt aan een boom die getroffen is door de bliksem, als zandkorrels die tegen elkaar botsen in een storm, als bloemen die op een zonnige namiddag hun gratie ontvouwen. Open je voor de Godin en de God als je zo danst op wat voor bewegingen dan ook.
Denk aan de dansende derwisjen, de wilde zigeunerdansen, de sensuele buikdansen uit het Midden-Oosten, de heilige hoeladans uit het oude Hawaii. Dansen is een van de paden van de goden.
Gebaren
Gebaren zijn de stille handlangers van woorden. Ze kunnen een wiccaritueel opwaarderen als ze samengaan met invocaties of dans, maar kunnen ook op zichzelf hun echte kracht uitoefenen. We spraken al over het wijzen. Het gebruik van de wijsen middelvinger om het V-teken te maken en het platte gebaren met de middelvinger laten zien hoeveel verschillende boodschappen gebaren kunnen overbrengen en hoe gevarieerd wij daar emotioneel op kunnen reageren.
Mijn eerste kennismaking met wicca had te maken met enkele van deze oude gebaren. In 1971 zag ik enkele foto’s van magische beschermingsgebaren zoals de mano figa (een hand tot vuist gebald met de duim tussen de wijs- en de middelvinger) en de mano cornula, een omgekeerde V gevormd door de wijsvinger en de pink. Beide gebaren worden sinds mensenheuge nis gebruikt om het boze oog en negativiteit te weren. Het tweede gebaar wordt in wicca met de vingers omhoog ook gebruikt om de God in zijn gehoornde aspect af te beelden.
Een paar dagen later – ik zat in de eerste klas van de middelbare school – maakte ik in een flits deze gebaren naar een meisje dat ik daarvoor had ontmoet. Er was geen enkele logische verklaring voor, het voelde gewoon juist om dit te doen. Ze keek me aan, glimlachte en vroeg me of ik een heks was. Ik zei dat ik er geen was, maar dat ik er wel een wilde worden. Daarop werd ze mijn leraar.
De magische betekenis van gebaren is ingewikkeld en berust op de kracht van de handen. De hand kan helen en doden, strelen en steken. De hand is een kanaal waar energie vanuit het lichaam doorheen stroomt of van een ander ontvangen wordt. Onze handen richten magische altaren op, pakken een toverstaf of dubbelbijl en doven de kaarsvlam aan het einde van een ritueel.
De meesten van ons verdienen hun geld met hun handen en dit geeft aan dat ze staan voor de fysieke wereld. Maar de vijf vingers symboliseren ook het pentagram, het magische beschermmiddel bij uitstek, het totaal van de vier elementen met de akasha (ether), de spirituele kracht van het universum. De lijnen in onze hand kunnen iemand die hierin is geoefend verbinden met het diepe onderbewuste en onthullingen doen die we anders niet of ternauwernood zouden kunnen ontdekken. De handlezer leest deze lijnen niet als een plattegrond of een kaart, het zijn de sleutels tot onze ziel, een mandala in vlees en bloed die onze diepten naar boven haalt.
Handen waren ook ons eerste hulpmiddel om te tellen. Men zag hun vrouwelijke en mannelijke kwaliteiten en hun symboliek en over heel de wereld waren handen in gebruik als amulet.
Gebaren in wicca kunnen heel makkelijk een tweede natuur worden. Je kunt de handen omhoog houden met de vingers gespreid om de Godin en de God aan te roepen en hun kracht te ontvangen. De Godin alleen is aan te roepen met de linker
Het aanroepen van de Godin
hand, de duim en de wijsvinger omhoog in een halve open cirkel en de andere vingers tegen de palm. Dit symboliseert de wassende maan. De God is aan te roepen met opgeheven wijsen middelvinger van de rechterhand of met de wijsvinger en de pink, waarbij de duim de andere vingers tegen de handpalm houdt. Dit symboliseert de horens.
Als je de vier richtingen groet, kun je de elementen aanroepen met hun eigen gebaren: een horizontaal vlakke hand voor het element aarde in het noorden, een geheven hand met de vingers wijd uitgespreid voor het element lucht in het oosten, een geheven vuist voor het element vuur in het zuiden en de handen in een kom voor het element water in het westen.
Twee gebaren en houdingen worden al heel lang gebruikt om de Godin en de God aan te roepen en zijn ook naar hen genoemd. De godinnenhouding neem je aan door op de grond te staan met je voeten een vijftig centimeter van elkaar met de handen gestrekt naar boven, de palmen van je afgekeerd, de ellebogen licht gebogen. Je kunt deze positie aannemen om je af te stemmen op haar energie.
Voor de godenhouding sta je op de grond met je voeten naast elkaar. Het lichaam is recht en de armen gekruist over de borst (meestal rechts over links), de handen in een vuist. Soms houdt men attributen als toverstaf of athame (het magische mes) in de vuisten als echo van de gewoonte der farao’s uit het oude Egypte. Zij hielden op gelijke wijze een kromstaf en een dorsvlegel in hun handen als ze rechtspraken over een dispuut. In het werk in een coven nemen de hogepriesteres en de hogepriester vaak deze houdingen aan als ze de Godin en de God aanroepen. Als je alleen werkt of in een aanroepritueel zijn ze te gebruiken om je te verbinden met de aspecten van de Godin en de God in je.
Ook magie maakt gebruik van gebaren. Elke vinger vertegenwoordigt een bepaalde planeet en een oude godheid. Daar wijzen een magische daad is en deel uitmaakt van vele toverspreuken, kan de symboliek bepalen welke vinger je kunt gebruiken.
De duim heeft te maken met Venus en de aarde. Jupiter (zowel de planeet als de god) gaat over de wijsvinger. De middelvinger is het domein van de planeet en de god Saturnus, de ringvinger van Apollo en de zon, en de pink staat in het teken van de planeet Mercurius en de god waar deze planeet naar is genoemd.
Mars roep je aan door de saturnus- en jupitervinger te combineren, meestal bij een voorwerp dat je met magische energie wilt ‘laden’. Je visualiseert de kracht door je in te denken dat deze recht uit de vingers in het voorwerp stroomt.
Andere rituele gebaren in wicca zijn onder meer het ‘snijden’ van pentagrammen in de vier windstreken door ze met het magische mes, de toverstaf of de wijsvinger in de lucht te tekenen. Je doet dit om de elementaire krachten te weren of juist op te roepen, uiteraard met een visualisatie.
De hand kan gezien worden als een heksenketel, want met je hand kun je een kommetje vormen waar water in kan, als een athame, want hij kan magische energie richten, en als een toverstaf want hij kan ook aanroepen.
Gebaren zijn als magische hulpmiddelen even krachtig als andere hulpmiddelen en hebben het voordeel dat we ze altijd bij ons hebben, om te gebruiken als we ze nodig hebben.