DIANTE DUNHA CUNCA DE VIÑO ESPADEIRO[5]

Pra Severino N. Otero,

con vella e fonda amistade.

¡O espadeiro! ¡Asios mouros, cepas tortas,

follas verdes, douradas e vermellas,

gala nas terras vivas de Castrelo,

nos Casteles de Ouviña e nas areas

de Tragove e Sisán, do mar de Arousa

e o Umia cristaíño nas ribeiras!

¡O espadeiro amante! ¡O viño doce!

¡A legría de mallas e espadelas,

compañeiro das bolas de pan quente

e as castañas asadas na lareira!

¡O espadeiro! ¡O risolio que louvaron

en namorantes páxinas sinxelas

os antigos abades do mosteiro

de Xan Daval, na vila cambadesa,

aqueles priores ledos e fidalgos,

mestres na vida, na virtú e na cencia,

que sabían ¡ou tempos esquencidos!

canta-la misa, escorrenta-las meigas,

acoller e amparar orfos e probes,

rir coas rapazas, consella-las vellas,

darlle leito e xantar ós peligrinos,

pechar por fuero as portas da súa igrexa

á xusticia do Rei, cobra-los diesmos

e dispoñer vendimas e trasegas!

¡O espadeiro morno! ¡O roxo viño,

sangue do corazón da nosa terra,

que arrecende a mazáns e a rosas bravas,

quece os peitos e as almas alumea,

e sabe a bicos de mociña nova,

aldeana e trigueira!

¡Como canta ó caír nas brancas cuncas

dende as pintadas e bicudas xerras!

¡Como latexa e brila ó coroalas!

¡E como loce e ri cando as adreza,

asemellando fíos de rubises,

cun rosario de escumas sanguiñentas!

Cando nas mornas tardes de romaxe

vai na alombada pipa taberneira

ó souto que se estende ó pé da ermida

onde as campanas repinican ledas,

onde axordan os fogos de tres tronos

e ó son da gaita a mocedá tolea,

é a alma do galán de verba maina,

de labradora e de viril maxeza,

que o mesmo se derrete coas rapazas

que arma sin máis nin máis unha quimeria,

solta un «¡Ei, carballeira!» erguendo a moca

e facéndose atrás, e… ¡adio-la festa!

Cando o xiado inverno alonga as noites

e en santa pas, ó pé do lar, se axeitan

mozos e vellos, desbullando millo,

dándolle ó fuso ou restelando teas,

o espadeiro é o esprito do petrucio

de garimosa fala churrusqueira,

de mans de prata e lombo acorcobado,

queixo tembrón e neve nas guedellas,

que chiscando os olliños contra os mozos,

pondo ás rapazas cores nas meixelas,

sabe contar os divertidos feitos

e as antigas historias que comenzan:

«Unha ves, unha nena e mais un frade…»

«Tiña, naquel entón, un paxe a reina…»

¡Espadeiro! ¡Espadeiro! ¡Ledo viño

das noites mozas! Craridá de estrelas…

O aturuxo zoando nas quebradas…

Mozos… Pandeiros… Un amor que empeza…

Arumes das carqueixas e do trevo…

De man en man, a bota carreteira…

Unha cantiga ó pé dunha ventana…

¡Detrás dos vidros, Ela!

¡Ou, espadeiro amante! ¡Ou, roxo e quente

sangre do corazón da nosa terra!

¡Encende os corazós dos apoucados!

¡¡Prende lume nas almas, viño celta!!