Hoofdstuk Twee

Wanneer ben je er?

‘Het verleden is een gidsplek, geen ankerplaats.’
– Toegeschreven aan L. Thomas Holcroft

‘Het verschil tussen verleden, heden en toekomst is niet meer dan halsstarrige illusie.’
– Albert Einstein

Nu je weet waar je bent, is de vraag: Wanneer ben je er?

Voelt het emotionele landschap waarin je je op dit moment bevindt vertrouwd aan?

Ben je er vaker geweest? Wanneer?

Ergens anders vertoeven dan in het huidige moment verhindert je voortgang net zo lang tot je je verzoent met je innerlijke omgeving; met je mindset.

De mind heeft de behoefte om steeds af te dwalen naar het verleden en naar de toekomst. Wij mensen kunnen dat goed, dankzij onze verbeeldingskracht die ons in staat stelt onze levens vanuit een verschillend perspectief te beschouwen, om te ontsnappen aan de beperkte visie van het moment. Het gaat erom niet constant in het nu te vertoeven en het ook niet volkomen te vermijden, maar om te zijn waar we op een bepaald moment in een bepaald tijdsgewricht moeten zijn, opdat we niet verdwalen.

Onze cultuur dwingt ons tot multitasking en uiteindelijk raken we het spoor bijster van waar we ons precies bevinden in de tijd; we doen gedachteloos onze boodschappen en komen onze verplichtingen na, terwijl onze mind afdwaalt naar gedoe in het verleden, mogelijke problemen, nostalgische landschappen en gelukkige of angstaanjagende visioenen van wat ons te wachten staat.

Hoe vaak heb je niet als een acteur de toekomst geoefend, of zat je tijdens een vergadering te piekeren over het gesprek dat je de vorige dag voerde met je geliefde? Er is een moment voor elk van deze ervaringen, maar dat is niet wanneer je bezig bent met iets anders dat je volledige aandacht verlangt – zoals autorijden of praten met iemand om wie je geeft en die wil discussiëren over iets belangrijks. Je wilt jezelf niet steeds ‘afwezig’ aantreffen, verdwaald en kennelijk niet in staat om de plek te bereiken waar je zou moeten zijn.

In dit hoofdstuk ga je leren hoe je mindfulness kunt toepassen om in de tijd te reizen. Om te beginnen wil ik je eraan herinneren wat je moet doen als je terugkeert op een onaangename plek op je Map en de neiging hebt om je in het verleden of de toekomst te verschuilen, in plaats van de emoties die je in het huidige moment ervaart onder ogen te zien. Je ademt diep in, haalt je kompas tevoorschijn, beschrijft het landschap en vraagt: ‘Is dit nu nog steeds waar voor me, of ben ik aan het schaduwboksen met het verleden?’ Het kan zijn dat je slechts een tijdelijke terugval hebt in de tijd, maar toch zal het landschap er heel echt uitzien, tot je een manier vindt om naar het heden over te schakelen.

‘O, nee, niet weer die plek!’

Hoe vaak heb je jezelf niet aangetroffen in een vicieuze cirkel die je maar niet kunt doorbreken? Ben je weer terug in diezelfde oude situatie, waarin je je machteloos en miserabel voelt? Het is simpel om jezelf streng te veroordelen en te denken: Wat is er gebeurd? Na al dat werken aan mezelf en mijn vaste voornemen om mijn leven te veranderen, zit ik wéér hier?

Je hoeft je niet te schamen als je een terugval hebt naar een oud gebied. Dat overkomt ons allemaal als we ‘getriggerd’ worden, of op de verjaardagen van verloren dierbaren, of door gebeurtenissen die ons gekwetst hebben. Onthoud dat we allemaal betrokken zijn in een avontuur dat gekenmerkt wordt door heftige momenten.

Je kunt die zich herhalende landschappen niet vermijden, want benarde omstandigheden en uitdagingen maken deel uit van de ervaring mens te zijn. Iedere Map heeft vaste kenmerken die je niet kunt veranderen, plekken die je móet bezoeken – misschien wel meerdere malen. Het zou geweldig zijn als je nooit meer hoefde terug te keren naar de Vallei van Verlies als je er eenmaal geweest bent en je les hebt geleerd. Maar als je vlucht voor het huidige moment, omdat het te pijnlijk is, zal je Map je route corrigeren alsof het een automatische piloot is. Het bedrieglijke wezentje dat Kobold genoemd wordt, zal je deze problematische landschappen steeds weer binnen lokken.

Er is geen ontsnapping mogelijk, van welk gebied op de Map ook, anders dan door overgave aan het huidige moment en de aanvaarding dat je je erin bevindt, hoe enerverend en verwarrend het ook mag zijn. Ontkenning zal je naar het Papaverveld voeren, waar dezelfde gebeurtenis zich steeds opnieuw zal herhalen tot je er verandering in brengt. Wees aanwezig in het hier en nu en kijk hoe de magie zich ontvouwt als de Geest je de schaduw en het licht van dit land toont, en je voorziet van wijsheid en inzichten die je kracht geven tijdens dit avontuur.

Natuurlijk is het heel zwaar om je aan het huidige moment over te geven als je emotionele ervaring heftig is of als het voelt alsof er nooit iets zal veranderen. Zodra je in staat bent om een stap terug te doen uit het Zompige Moeras of de Vallei van Verlies en je herinnert je dat je de kracht hebt om je met je Map te verhouden, zul je weten dat geen enkel gevoel voor altijd is en dat jij niet je emoties bent. Zelfs iemand die in jouw optiek een boosaardig mens is, is niet iedere minuut van de dag boosaardig. Het is niet zo dat je emoties zichzelf oneindig in stand kunnen houden, maar eerder zo dat jij ze onafgebroken regenereert.

Je kunt de verontrustende landschappen niet van je Map wissen, maar mindfulness zal je helpen gronden in het nu, in het huidige moment waarin je je emoties moet omarmen.

Voor de meesten van ons moet mindfulness – het vermogen om je gedachten te bepalen tot het huidige moment – aangeleerd worden, want het is niet vanzelfsprekend voor ons. Toen ik voor de eerste keer mindfulnessmeditatie begon te doen, vond ik het erg moeilijk. Mijn mind vindt het heerlijk om enthousiast alle kanten op te schieten, maar ik was vastbesloten om te leren hoe ik mijn gedachten tot rust kon brengen. Eerlijk gezegd vond ik het in het begin verschrikkelijk, want ‘nu’ leek de laatste plek waar mijn mind heen wilde.

Ik merkte dat ik goed was in het rondzwerven door gebieden die iets te maken hadden met onafgemaakte relaties uit het verleden en het anticiperen op mijn toekomstige zakelijke successen of potentiële mislukkingen. Het onder ogen zien van deze tijdrovende gewoonte van me voelde als een bevrijding en maakte het me mogelijk om mindfulness te gaan ontwikkelen. Ik moest er wel aan blijven werken, maar uiteindelijk, door met regelmaat te oefenen, werd ik meer mindful en dat maakte een enorm verschil. Ik geloof dat het van groot belang is dat we ons deze manier van in het heden aanwezig blijven aanleren, gezien de hysterie die gepaard gaat met de collectieve ‘shift’ die we met z’n allen doormaken in deze tijd van omwentelingen op wereldschaal.

De paradox is dat je alleen maar hoeft te onderkennen dat je mind ‘ergens anders’ is om te kunnen kiezen waar je wilt zijn. Compassie voor jezelf voelen omdat je niet hier en nu bent, brengt je terug in het huidige moment. En naarmate je beter leert werken met je Map, zal je kracht om er te blijven toenemen, om een ingewikkeld landschap te verlaten als de tijd er rijp voor is en niet eerder, en onnodige tripjes naar landen van zorg en lijden te vermijden. Je kunt ermee ophouden je verdwaald te voelen in het verleden of in de toekomst, en weg te rennen voor wat je onder ogen moet zien.

Synchroniciteiten en tijd

Wanneer je het emotionele landschap dat je bewoont in kaart brengt en beseft dat het meer dan bekend terrein voor je is, is dat een teken dat je de les van deze plek nog steeds niet echt ter harte hebt genomen. Terwijl je misschien denkt dat dit wel het geval is, maar er zou zich nog wijsheid kunnen bevinden die je over het hoofd hebt gezien.

Waarom word je toch steeds teruggeworpen op de traumatische emotionele landschappen van je verleden? Dat komt doordat een groot deel van je interactie met de Map onbewust plaatsvindt. Je zult je bewust moeten worden van waar je bent, wanneer je er bent en, zoals je zult zien, wie je begeleidt. Hoe meer mindful je bent, des te meer je de synchroniciteiten in je leven zult opmerken. En dan wordt het veel gemakkelijker om te onthouden dat je de kracht hebt om die zich herhalende landschappen waar je alleen maar pijn ondervindt de rug toe te keren.

Deze synchroniciteiten maken deel uit van het slim ontworpen alarmsysteem van de Geest dat je alert maakt op de aard van de tijd zelf, zodat je je herinnert hoe je er op de juiste manier mee dient te werken en een efficiënte tijdreiziger zult zijn. Het gaat erom zoveel mogelijk in het heden te zijn, maar niet onafgebroken. Je hebt het nodig om zo nu en dan te dromen, herinneringen op te halen, te leren van het verleden en je voor te bereiden op een toekomst die altijd onverwachte dingen voor je in petto heeft.

Om in het nu te kunnen blijven, zul je moeten leren naar de toekomst te kijken zonder je druk te maken over de details van wat er te gebeuren staat en zonder te proberen het in de hand te houden. (Ik geef mensen dan ook niet vaker dan twee keer per jaar een voorspellende reading, want ik weet dat je heel gemakkelijk geobsedeerd kunt raken met wat er zou kunnen gebeuren, in plaats van je te richten op de dag van vandaag. Hierover heb ik uitgewijd in mijn boek Messages from Spirit, in het gedeelte over het misbruik van orakels.) Het is van groot belang om niet op jezelf vooruit te lopen. Je dient ook eerst je problemen uit het verleden op te lossen, zodat je jezelf niet steeds opnieuw traumatiseert of je afvraagt of je dingen niet anders had moeten aanpakken.

Als spirituele wezens die tijdelijk een menselijke ervaring opdoen, hebben we gekozen om in een tijd/ruimtewerkelijkheid te leven… om te merken dat er een verleden, een heden en een toekomst is. Deze ervaringscategorieën kunnen je helpen je leven te doorgronden en jezelf te helen, maar het is ook nuttig om de ware aard en vorm van de tijd te snappen.

De vorm van de tijd

Hoewel we op school allemaal geleerd hebben om tijdlijnen te tekenen die van links naar rechts lopen, met de gebeurtenissen van lang geleden aan de linkerkant en de recentere verder naar rechts, is tijd niet georganiseerd in een rechte lijn. Zelfs op de kleinste schaal van de werkelijkheid die we kunnen vaststellen, de kwantumschaal, is hij niet lineair of zelfs maar logisch, want de lineaire tijd is een constructie van onze rationele geest. De ware aard van de tijd is totaal anders.

Laat het mentale beeld van een tijdlijn los en stel je de tijd in plaats daarvan voor als een spoel of driedimensionale spiraal die begint met het verleden en zich naarmate je verder reist, naar de toekomst toe beweegt. Een spiraal is een curve die rond een bepaald punt draait en dit punt steeds dichter nadert of er verder van afraakt. Stel je voor dat de historische tijdlijn die je op school leerde, in een spoel zonder begin of eind verandert. Dan zie je dat de omstandigheden voor oorlog steeds terugkeren, net als die voor sociale bewegingen. De geschiedenis herhaalt zich en al het oude wordt weer nieuw. Zo werkt tijd.

In zijn fascinerende boek Fractal Time beschrijft Gregg Braden uitgebreid hoe bepaalde toestanden zich in onze levens, zowel collectief als op het persoonlijke vlak, in een fractalpatroon herhalen. Een fractal is een vorm die kleinere versies van dezelfde vorm bevat, zoals een vierkant dat is opgebouwd uit andere, kleinere vierkantjes. Overal in de natuur kun je fractals aantreffen, van de rangschikking van bloemblaadjes tot aan de structuur van ijskristallen. Fractale tijd herhaalt voorgaande toestanden. Zo kennen de seizoenen een cyclus en hoewel het ene voorjaar nooit precies hetzelfde is als het voorgaande, voldoet ieder voorjaar aan een aantal voorwaarden waarvan je kunt uitgaan.

Omdat tijd een spiraal is of een fractal en we terugdraaien naar voorgaande toestanden, worden we opnieuw uitgenodigd voor een gebeurtenis die we de eerste keer gemist hebben. Dit stelt ons in de gelegenheid om het toch nog ‘in orde te brengen’. Het verklaart waarom bepaalde omstandigheden in ons leven zich steeds maar herhalen en waarom we, als we onze wijze van waarnemen en ons gedrag veranderen, in staat zijn om deze toestanden ditmaal zonder al te veel pijn mee te maken. We hoeven niet in te gaan op de uitnodiging om wéér een onbevredigende relatie aan te gaan met een partner die er nooit voor je is, of hetzelfde oude conflict met een broer of zus weer op te rakelen.

In de fractale tijd weerspiegelt ieder deeltje het geheel, net zoals de twijgen van een boom de vorm van de takken nabootsen, die op hun beurt de stam weer nabootsen. In de fractale tijd weerspiegelt een einde een begin. Gregg verwijst naar de vreselijke voorspelling dat er op 21 december 2012 een einde komt aan een tijdperk van het menselijk bestaan, en toch markeert die dag ook het begin van een nieuw tijdperk. Het is niet voor het eerst dat onze planeet een grote verandering ondergaat. Uit wetenschappelijke gegevens over de leeftijd van de aarde blijkt dat we zoiets al eens eerder hebben meegemaakt en het overleefden! De beschaving van Atlantis mag dan verloren zijn gegaan, maar we beschikken nu over meer informatie en hebben het vermogen en het inzicht om deze monumentale verandering die het leven uiteindelijk ten goede zal komen, te doorstaan.

Werken met fractale tijd zorgt ervoor dat we onderkennen dat de dood nieuwe mogelijkheden voor het leven met zich meebrengt; van verlies komt winst. Wanneer we deze waarheid over de aard van de tijd vergeten, gaan we ons verloren voelen, omdat we dan de cycli, de patronen en de hoop op het scheppen van iets beters niet meer zien. Onthoud dat we een microkosmische versie zijn van wat het grotere collectief overkomt, dus we hoeven helemaal niet zo onder de indruk te zijn van de wereldgeschiedenis. We kunnen onze aandacht richten op onze verantwoordelijkheid om mindful te zijn in onze eigen levens. Gandhi heeft gezegd: ‘We moeten de verandering zijn die we willen zien in de wereld.’ Eén persoon, overtuiging, gedachte, gebed en handeling per keer. We kunnen de cycli niet veranderen, maar wel onze reacties erop.

In de natuur leren de seizoenen en cycli ons over voorspelbaarheid, over vertrouwen in dat wat in de winter afsterft, herboren zal worden en dat wat in het voorjaar geplant wordt, fruit zal dragen in het najaar. Daarom kun je, als je jezelf terugvindt in het Bevroren Land, ervan op aan dat uiteindelijk alles zal smelten. Maar er moet eerst wel iets afsterven en je krijgt de kans om deze tijd in dit land te gebruiken om je woede of conflict ‘koud’ te zetten en, uiteindelijk, los te laten wat niet langer dienstdoet.

Het Bevroren Land

Soms is onze emotionele werkelijkheid zo hard dat we ons afsluiten en afgestompt raken. We gaan het Bevroren Land binnen, waar de tijd lijkt stil te staan en de hitte van onze woede, angst, jaloezie of verdriet wordt afgekoeld. We ‘zetten dingen op ijs’ en krijgen de gelegenheid om uit te rusten.

Aanvankelijk lijkt het Bevroren Land nogal onbarmhartig, maar op een gegeven moment raak je aan de kou gewend. Als je er rond gaat lopen, merk je de schoonheid op van de plek; hoe het licht wordt gevangen in de ijspegels die aan de twijgen en de takken van de bomen hangen. Alles is er stil en kalm en je razende gedachten lijken tot rust te komen. En toch voel je, net als de meesten van ons, een sterke weerstand om het land te betreden. Je zou veel liever iets ‘doen’ om de situatie in orde te brengen – nu actie ondernemen.

De Plekgeest van het Bevroren Land is altijd beschikbaar om je rond te leiden. Ze zal je uitleggen dat de winter een seizoen is dat onvermijdelijk overgaat in de lente. Het Bevroren Land zal dan lijken te verdwijnen, maar alleen in jouw werkelijkheid, want dit is een magische en eeuwige plek waaraan velen een bezoek zullen brengen.

Het Bevroren Land is geen plek om lang te blijven, maar dat wil je ook helemaal niet. Alleen het orakel dat bij dit landschap hoort, de Geest van deze frigide plek, kan wonen in deze ijzige omgeving. Ze zal je begeleiden naar een koude, donkere kristallen grot waar je een lange winterslaap kunt doen en nieuwe dromen kunt dromen voor je leven. Ze zal je uitleggen dat er niets is dat je op dit moment zou kunnen doen, omdat het voor alles en iedereen tijd is om te gaan slapen, maar dat je emoties uiteindelijk weer de kop op zullen steken en dat je je dan ergens anders bevindt. Intussen zal ze je vragen of er iets in je leven is dat hier dient af te sterven, opdat het weer lente kan worden.

Al ziet dit land er nog zo ongenaakbaar uit, je zult merken dat het er heel verfrissend kan zijn, want het herstelt je gevoel van eigenwaarde en brengt je terug in je lichaam. Wat het ook is waar je je zorgen over maakt: je kunt het later laten ontdooien. Ga nu eerst maar slapen. Helen. Regenereren. En dromen.

Het Bevroren Land is een plek van overgave. Op een dag zul je bewust de keuze maken om erheen te gaan en de tijd toestaan stil te staan.

Het vertragen van de loop van de tijd

De cycli van de natuur leren ons ook geduld te oefenen. Je kunt de uitbottende knoppen in de lente niet opjagen. Ze zullen openbarsten en bloeien wanneer de tijd er rijp voor is, en geen moment eerder, dus het heeft geen zin om te proberen de dingen te overhaasten.

Feitelijk is het zo dat wanneer je je ontspant in de seizoenen van je leven, je er plezier in schept om te leven als een individu, op het hoogtepunt van je carrière of als ouder van jonge kinderen. Je neemt de dingen zoals ze komen, in plaats van je in bochten te wringen om aan je tijdschema te voldoen. Dan is het veel minder frustrerend als dezelfde oude situatie zich opnieuw voordoet en je beseft dat je de kracht hebt om die op magische wijze te transformeren.

Rustiger aan doen geeft je feitelijk meer toegang tot de tijd. Ik merk dat er, wanneer ik in het Zompige Moeras zit, nergens een gaatje te vinden is in mijn agenda om ook maar iets te doen; mijn doelijstje wordt een monster dat me dreigt te verzwelgen. Wanneer ik voorbereidingen tref voor mijn radioshow, heb ik het gevoel dat ik me zou moeten inschrijven voor een internetcursus en als ik me inschrijf voor een internetcursus, denk ik eraan dat ik een afspraak met vrienden heb moeten afzeggen en dat ik die nu aanstaande donderdag heb gepland, waardoor ik het project waarmee ik bezig ben, nooit op tijd af krijg… bla bla bla… De tijd lijkt uit zijn voegen te barsten als mijn mind van het verleden door het heden naar de toekomst hinkstap springt en dan voel ik me verloren. Wanneer ben ik er?

Maar als ik twintig minuten mediteer op het huidige moment en mijn ademhaling tel, wat mijn favoriete oefening in mindfulness is, gebruik ik mijn magie om de tijd op te rekken, waarmee ik ruimte schep voor het geestelijke werk dat ik doe. Weer terug in mijn dagelijkse bewustzijn weet ik dat al het werk dat ik doe geestelijk is en dat er tijd en ruimte is voor alles, nu ik tot rust ben gekomen. Misschien is het een illusie, maar dan wel een zeer overtuigende! Op de een of andere manier lijkt het alsof ik in staat ben om van de twijg naar de tak te gaan, van het kleine vierkantje naar het grote, en alles wat er moet gebeuren, gebeurt ook. En wat niet gebeurt, zal me een zorg zijn.

Wanneer je van het verleden naar de toekomst hinkstap springt en weer terug, lijkt de tijd in een sneltreinvaart te verstrijken. Je krijgt bijna niets voor elkaar, omdat je tijd verspilt met je zorgen maken, in plaats van in het heden te zijn en de dingen te laten gebeuren. Dan lijkt de tijd steeds sneller te gaan en zich samen te trekken. Hoe meer je bevestigt dat er geen tijd is, des te minder tijd is er.

Vertraag de tijd en je vindt de helderheid om te zien dat je uit het Zompige Moeras kunt komen door rustiger te worden, door prioriteiten te stellen en vervolgens iets praktisch en eenvoudigs te doen. Multitasken is geweldig, maar niet wanneer het een verslaving wordt en je zelfs overweegt om een sms te versturen terwijl je autorijdt of iets anders belachelijks. Als je te veel haast maakt, heb je geen tijd om volledig in het nu te zijn bij welke taak ook die je verricht, waardoor je in die moeilijke, emotionele landschappen belandt. Je negeert alle waarschuwingssignalen die zeggen: deze persoon is niet bepaald voortvarend, want je wilt door, je wilt opschieten – en ja hoor, waar je geen acht op wilde slaan, gaat je nu veel meer tijd en energie kosten.

De Map van het verleden veranderen

Vertraag je tempo en maak het je waarneming mogelijk om te veranderen. Je zult al snel merken dat je verleden en ook de Map veranderd is. Je zult terugkijken op je interacties met iemand die je ooit veroordeelde, en herinnert je misschien hoe het voelde om aan een klif te hangen boven scherpe rotsen, niet in staat om je te verweren tegen de beschuldigingen en het misbruik, bang om het laatste beetje grip kwijt te raken. Destijds wenste je dat je het monsterlijk sterke wezen dat je in die hoek gedreven had, had kunnen omzeilen.

Maar nu je de overtuigingen die je in die precaire omstandigheden deden belanden, begint bij te stellen, zul je je die conflicten niet meer op dezelfde manier herinneren. In plaats ervan zul je misschien voelen dat het in die tijd net was alsof je aan de rand van de Razende Rivier stond te schreeuwen om die persoon aan de andere kant, die jou niet eens zag staan en ook niet kon horen, te laten weten hoe je je voelde. De sfeer van gevaar die je altijd om die persoon heen voelde hangen, irriteerde je vaak of maakte je verdrietig, zeker als je eraan dacht hoe hopeloos je pogingen waren, hoeveel energie je verspilde met proberen tot hem of haar door te dringen.

Op een dag zul je die tijd van je leven opnieuw bezoeken en je zult de oevers van de Razende Rivier zonder frustratie kunnen betreden, omdat je je niet langer in het nauw gedreven voelt. Je zult beseffen dat je er slechts tijdelijk bent. Of misschien beland je steeds in de Kristalkloof van de Echo’s als je terugdenkt aan het verleden, en kun je de gelegenheid aangrijpen om je waarnemingen en overtuigingen te veranderen door een nieuwe boodschap naar buiten te brengen en die rond te laten zingen.

Vaak hebben de mensen die mijn weekendbijeenkomsten in Sedona verlaten een nieuwe visie op de toekomst, die op magische wijze hun gezichtspunt verandert tijdens hun reis door het leven. Zo’n weekend begint met een ritueel op vrijdagavond waarin de deelnemers worden begeleid in een nieuwe manier van naar zichzelf kijken: een magisch gebied van zelfonderzoek betreden. Het hele weekend is als een gewijde ceremonie, te beginnen met zalvende oliën, een waterritueel met speciale badzouten en een meditatie om een droom te gaan koesteren die hen zal helpen om aan de nieuwe reis te beginnen.

De twee volgende dagen begeleid ik de deelnemers door een aantal krachtige processen die bedoeld zijn om hen op hun persoonlijke Map te oriënteren en hen te helpen ontdekken naar wie ze tot nu toe hebben geluisterd en wat nodig is voor hen om aan en in zichzelf te veranderen om te kunnen groeien. We kijken minutieus naar wat de zich herhalende landschappen, bondgenoten en uitdagers hebben te ‘zeggen’ met betrekking tot hun overtuigingen en gedragingen in het verleden en hoe die hun vermogen in de weg hebben gestaan om de zin van hun leven te vinden, om te slagen en om zichzelf creatief te uiten. Vervolgens begeleid ik iedereen in een diepgaand en transformerend proces van verandering van waarneming.

Bij thuiskomst bemerken ze dat hun geschiedenis herschreven is, nu hun hart de ruimte heeft gekregen om te helen. Ze ontdekken dat zich plotseling nieuwe kansen voordoen nu ze onderkennen dat overgave aan ‘wat was’ het heden verandert en nieuwe paden ontsluit naar de toekomst.

De wetenschap dat je over de macht beschikt om je manier van waarnemen te kiezen, is als een toverstok in je hand die je de tijd laat veranderen.

Herinneringen die veranderen of opnieuw de kop opsteken

Vreemd genoeg veranderen, wanneer je waarneming verandert, niet alleen je herinneringen aan de landen die je jaren geleden bezocht op magische wijze, maar er steken ook nieuwe herinneringen de kop op nu je anders waarneemt.

Toen ik veel jonger was, zag ik mezelf als het slachtoffer van mijn moeder. Ik zag haar als iemand wier toon of stem alleen al me rechtstreeks op een strijdtoneel deed belanden. Daar sloeg ik dan doodsbang en woedend om me heen, verblind door de rook van kanonnen die om me heen opsteeg.

Nu ik ouder ben en behoorlijk hard aan mezelf heb gewerkt, kan ik terugkijken op mijn moeder en zie ik haar gedragingen in een heel ander daglicht. Ik weet dat ze, als overlever van de Holocaust, pijn en angst in zich meedroeg die haar gedachten donker kleurden en haar ervan weerhielden om mij vriendelijkheid, genegenheid en compassie te tonen. Ik zie nu hoe moeilijk de opdringerige kwaliteit van mijn talent voor haar geweest moet zijn (ik schreef hierover in mijn eerste boek, Remembering the Future) en hoe pijnlijk het voor haar was om mijn zelfdestructie door alcohol te moeten aanzien. Ze kon absoluut niets doen om me te redden.

Ik heb de relatie met mijn moeder hersteld, ook al is ze er niet meer, want ik heb nu veel meer respect en waardering voor haar. Als gevolg hiervan heb ik oude herinneringen teruggekregen die mijn mind heel lang had weggestopt in een donker laatje, herinneringen die niet overeenkwamen met mezelf als slachtoffer van een moeder die me niet goed behandelde. Ik respecteer en begrijp haar nu, en ik houd van haar zonder belemmeringen.

Ik begrijp dat mijn moeder, toen ze me naar het ziekenhuis bracht nadat ik was verkracht en me op het hart drukte erover te zwijgen, dat deed om me te beschermen, en niet om me het zwijgen op te leggen uit schaamte voor de familie. Ze had in de oorlog iets gelijksoortigs doorgemaakt en probeerde me te helpen sterk te zijn en mijn kracht niet uit te leveren aan de pijn en de schaamte over wat me was overkomen. Ze hield mijn hand vast bij de spoedeisende hulp en huilde. Ze huilde niet alleen om zichzelf, weet ik nu; het was ook om mij. Haar woede was gericht tegen de gruwelijke situatie en ze was terecht bang voor een pijnlijke, persoonlijke herinnering. Destijds kon ik niets anders zien dan dat ze zich voor me schaamde, omdat ik nog zo ongebreideld op mezelf gericht was. Zozeer dat ik mezelf in een positie had gemanoeuvreerd die tot de verkrachting geleid had.

Deze herinnering en de erop volgende nieuwe inzichten konden alleen maar in me opkomen nadat ik mijn verhaal van ‘Arme Belegerde Ik’ had opgegeven, en ik kon dat verhaal niet eerder opgeven dan nadat ik dat strijdperk opnieuw had betreden en er de lessen van de plek had geleerd. Pas toen zag ik dat de rook was opgetrokken en ik kwam haar op dit strijdtoneel niet eens tegen; ik was mijn eigen tegenstander. Dus ik hoefde absoluut geen energie meer te verspillen aan strijd met mijn moeder en gebukt gaan onder het pijnlijke gewicht van dat loodzware harnas.

Het is heel verdrietig dat ik dat alles niet inzag toen ze nog leefde. Ik slaagde er pas jaren nadat ze overleden was in om mijn aandeel in de dynamiek te doorgronden. En toen begon ik het verleden met andere ogen te bekijken.

Onze herinneringen zijn opmerkelijk selectief. Zo kunnen er vetes ontstaan wanneer een broer of zus papa en mama, de jeugd in het ouderlijk huis of een bepaalde gebeurtenis totaal anders ervaren heeft dan alle anderen. Zelfs terwijl er een gebeurtenis plaatsvindt, kan onze mind onze waarneming zodanig drastisch vervormen dat hij past bij onze overtuigingen over onszelf, over anderen en over de wereld om ons heen. Voeg hierbij het verstrijken van de tijd en je begrijpt hoe onbetrouwbaar herinneringen zijn.

We kunnen volkomen verdwalen in de details van onze herinneringen, maar wanneer we ons verdiepen in de Map, herkennen we de emotionele ervaring en kunnen we er zoveel mogelijk van opsteken, waardoor we het kunnen laten waar het is, in het verleden. Anders benoemen we ieder detail van het landschap waarin we zijn vastgelopen en lopen we het risico te blijven steken in dit ruige terrein waarin we pijnlijke herinneringen en emoties steeds maar weer herleven.

Stap een nieuw verleden, heden en toekomst binnen

Wanneer je de cycli begint op te merken die zich in je leven lijken te herhalen, kun je ze zien als uitnodigingen om de dingen ditmaal anders aan te pakken. Je hebt de magie van mindfulness nodig om niet reactief te zijn en toe te geven aan je oude, comfortabele gewoontes; zelfs de grootste tovenaars moeten hun magie blijven trainen. De volgende oefening zal je helpen een begin te maken met je Map.

Oefening: Waar ben ik en wanneer ben ik er?

Deze oefening bestaat uit twee onderdelen: 1. het In-Vizion-proces om te ontdekken wat je huidige landschap is en 2. een stipt bijhouden van aantekeningen over je bevindingen en relatie met dit land: waar ben je; waarom ben je er en of je er in het heden, in het verleden of in de toekomst bent.

Stap 1: Het In-Vizion-proces

Heel anders dan een begeleide visualisatie is dit proces er een waarbij je je ziel je onderbewuste moet laten aftasten om verslag uit te brengen van die omgeving en je emotionele ervaringen. Dit is actief dromen. Je vraagt je ziel om de verhalen die diep in je zijn opgesloten te vertalen, waarbij je verbeelding wordt geprikkeld om het verhaal op te luisteren met symbolen. Ga rustig zitten en laat de gedachten in je hoofd tot rust komen of vervagen, terwijl je je aandacht richt op je ademhaling. Vraag dan aan jezelf: Waar ben ik?

Geef je innerlijke waarnemer toestemming om je het landschap in al zijn hoedanigheden te laten zien. Wees er gewoon zonder oordeel te vellen. Ga de plek niet zitten analyseren. Merk alleen maar op waar je bent en hoe je je voelt.

Stap 2: Notities bijhouden

In een notitieboekje schrijf je de antwoorden op deze vragen:

•Waar ben je nu? Hoe ziet jouw innerlijke landschap eruit?

•Ben je er al eerder geweest?

•Wanneer ben je er? Ben je er in de toekomst, als je denkt aan hoe het zou kunnen zijn? Of ben je er in het verleden, in je herinneringen?

•Voel je positieve emoties in dit landschap, of negatieve?

•Is er een les die je moet leren?

•Levert het bezoeken van deze plek je iets op?

•Ben je er vaak geweest?

•Voelt het alsof je er zonder enige reden naar terug blijft keren?

•Hoe kan de ervaring van vertoeven in dit specifieke landschap je helpen in je dagelijkse leven?

Wanneer je de gewoonte van wegvluchten bij je huidige emotionele gemoedstoestand loslaat, vind je de moed om die moeilijke herinneringen aan het verleden en de rauwe werkelijkheid van de toekomst onder ogen te zien die je tegemoet gaat, gezien de beperkingen van je persoonlijke geschiedenis. In de hierop volgende hoofdstukken kom je meer aan de weet over de bondgenoten die je kunnen helpen op je reis, en ook over de magische instrumenten zoals talismans en medicijntasjes die je kunnen ondersteunen. Maar eerst moet je leren wat de gevaren zijn van het betreden van de Schemergebieden, wat ons allemaal overkomt als we te lang blijven hangen in het verleden of in de toekomst. En de geheimen die je kunnen helpen eruit te ontsnappen, zoals je zult zien.