22

Uit de memoires van Rogatien Remillard

Van alle hogere geestkrachten is creativiteit de merkwaardigste. De uitwerking ervan verschilt enorm tussen de soorten van het Galactisch Bestel onderling - zoals iedereen die bekend is met de uitgelaten Gi's en de sterk ingehouden Simbiari's kan getuigen. Ze hebben me gezegd dat ik een behoorlijke scheut creativiteit heb, al heb ik het nooit door iemand laten meten - trouwens, ook verder de inhoud van mijn schedel niet. Ik kan me maar een paar gevallen herinneren dat die kracht echt nuttig voor me geweest is. Maar het kan ook wel zijn dat mijn creativiteit een grotere in­vloed op me gehad heeft dan ik wel besef, als mijn Familiespook uit mijn verbeelding voortgesproten blijkt en ik zelf in feite ver­antwoordelijk ben voor alles wat u gelezen hebt. Qu'a dieu ne plaise!

Bij menselijke operanten is metacreativiteit de kracht die het vaakst door schadelijke factoren latent en onbruikbaar blijft. Ook als je er beaucoup van hebt, helemaal aangescherpt, kan hij zoekra­ken of ernstig verzwakt worden door vermoeidheid, ziekte, geestelijke of lichamelijke verwonding, of zelfs door met je ver­keerde been uit bed te stappen. Bepaalde emoties daarentegen - angst, woede, lust! - kunnen creativiteit enorm versterken. Niet altijd, jammer genoeg. Maar soms, als je het het minst verwacht, kan een creatieve hersenstorm je het leven redden of je een smak geld opleveren.

Creativiteit is het vermogen dat bij normale mensen het vaakst heel sterk kan zijn, en dan spreekt men van talent of genie. In de tijd voor de metapsychologie zag het gros van de geleerde Aardlingen creativiteit helemaal niet als een hogere geestkracht. Maar primitieve mensen wisten het en onderkenden heel verstandig dat het een gunst van de goden was.

Ieder schepsel met echte wilskracht heeft er een zekere dosis van. Creativiteit is de samenvoeger en bemiddelaar van de hele geest en vormt de verbinding tussen geest en materie. Het is letterlijk de inspiratie - de 'inblazing' - van het goddelijke in datgene wat anders alleen maar een brij van moleculen zou zijn. Le bon dieu moest ons zelf vertellen dat mensen het goddelijkst zijn als ze van elkaar houden. Aan onszelf overgelaten stellen we goddelijkheid gelijk met creativiteit, want mensen hechten belang aan resultaten. Psychologen en goede leraren weten dat creatief vermogen on­grijpbaar en aangeboren is. Het heeft niet per se te maken met hoge intelligentie. Het kan tot bloei gebracht worden, maar niet ingeplant als het overgeërfde vermogen zelf gering is. Men kan het onmogelijk door studie verwerven; maar als je het hebt en je werkt eraan, en je overwint daarbij alles wat in de weg staat, dan wordt het sterk. Negeer het of onderdruk het, en het verdroogt of sterft zelfs. Je kunt het kwijtraken ten gevolge van ouderdom of lichamelijke verzwakking, en verdriet is de grootste vijand van creativiteit.

Creatieve inzichten kunnen inslaan als een bliksem of moeizaam na lange tijd aan de psyche ontworsteld worden. Creativiteit kan in een dag- of nachtdroom de geest binnenglippen, maar hij komt zelden het raam binnenvliegen als je dronken of stoned bent - dat lijkt alleen maar zo; en dan komt de koude, grauwe morgen.

Bij normalen kan de creativiteit van de linkerhersenhelft, als die er de brui aan geeft, vaak op spectaculaire wijze weer tot leven komen als men een rechterhersenhelft-activiteit gaat beoefenen, en omgekeerd. Ga muziek spelen of autorijden en de literaire muze ontwaakt weer. Ga een boek lezen of de boekhouding doen en de muzikale inspiratie kan terugkomen. Het lijkt wel of de creatieve stamppot soms in z'n eentje door moet sudderen, niet gestoord door pure redenering of de knoet van de wilskracht. Als creativiteit wordt onderdrukt of misbruikt, kan de uitwerking op de bezitter en diens omgeving verschrikkelijk zijn, want de keerzijde van creativiteit is vernietiging.

Het is niet per se zo dat grote creativiteit bij mensen nauw ver­want is met krankzinnigheid. Dat zijn volkspraatjes die niet klop­pen. Er zijn geniale mensen geweest die aan een ernstige geest­ziekte leden, met name van de manisch-depressieve soort; maar in grote lijnen schijnen ze creatief geweest te zijn ondanks hun stoornis, niet dankzij. Schizofrenie, een ziekte die de verbeelding aantast, is hoogst spectaculair als de verbeelding van de persoon in kwestie bijzonder is.

De gekken die in mijn memoires worden afgeschilderd, hebben vaak een groot creatief talent; maar denkt u eraan dat de aller­ergste creatieve schurk van allemaal buitengewoon gezond van geest was.

Metacreativiteit is de koningin van de metavermogens, met een ontzagwekkender kracht dan een van de andere. De creativiteit van normalen levert ideeën op die misschien indirect materie en energie beïnvloeden. Die van operanten brengt een idee voort dat materie en energie kan zijn.

Het eenvoudigste aspect van creativiteit is de specifieke aura die alle levende dingen hebben. Tot de elementaire metacreatieve trucs behoren dingen als het voortbrengen van vlammen of licht door de chemische ontbinding van moleculen uit het lichaam of de atmosfeer. Materie verwarmen en afkoelen is ook heel gemak­kelijk voor de gemiddelde vollekop, net als natte dingen droog maken, wat deels op creativiteit en deels op psychokinese berust. Een creatieve paraplu maken of een ander uitwendige beschut­ting is moeilijker, omdat dat neerkomt op het geestelijk oproepen van een sigmaveld, maar de meeste menselijke meestermeta's le­ren het op den duur. Vormverandering (wat niet helemaal begre­pen wordt, omdat er een 'zender' en een 'ontvanger' aan te pas komen), het oproepen van gangbare illusies en onzichtbaar wor­den zijn middelcreatief. Echt een lichaam in elkaar zetten - al is het alleen maar de buitenkant - zoals Jack deed, is superieure creativiteit, op hetzelfde niveau als uitwendig organische stof sa­menstellen, metabundelingen leiden en geestbliksems van psy­chische energie vormen.

Ik heb dat een paar keer per ongeluk gedaan, maar met een ce-helm op gaat het gemakkelijker. Net als verschillende andere ma­nieren van creatief onheil stichten, wat een van de voornaamste redenen is waarom het Galactisch Bestel na de Rebellie de cerebro-energetische versterking verboden heeft. Maar nu loop ik op mezelf vooruit...

Het medisch personeel van het ziekenhuisje van Islay stond ver­steld van de genezing van Dorothée, met hulp van Jack. Er wa­ren op het eiland geen operanten en in het ziekenhuis waren ze niet gewend aan de opvallende manier waarop krachtige behan­delaars ernstige verwondingen kunnen genezen. De operante sa­menleving hield die feiten, plus nog een hele hoop andere, min of meer geheim om 'aanstootgevende vergelijking' te vermijden. Een normale burger van Islay met beperkte middelen die leed aan een diepe verbranding waardoor spieren waren getroffen, zoals bij Dorothée, had een maand in een regenertank moeten doorbrengen... als er in een groter ziekenhuis op het hoofdeiland een beschikbaar kwam. (Genezing door genenmanipulatie was in de jaren zeventig niet zo algemeen als het twintig jaar later zou zijn.) Maar zulke dure voorzieningen waren altijd beschikbaar voor operanten die ze nodig hadden; het was een van de bijko­mende voorrechten die het Bestel in stilte verleende aan degenen die het als de belangrijkste leden van de menselijke soort be­schouwde.

Met Jacks behandeling en de hare werd Dorothée binnen drie dagen ontslagen - niet helemaal hersteld, maar in staat pijnloos en normaal te functioneren. Ze zou tijdens de vlucht met het sterrenschip naar Concilieglobe een zee van tijd hebben om zelf voor de kosmetische kanten van haar wond te zorgen. In zijn verklaring tegenover de politie zei Jack alleen dat hij naar Islay was gekomen om achtergrondinformatie op te doen over de oude misdaden; dat had Dorothée ook gezegd. Zwijgend werd door de mensen aldaar afgeleid dat de beroemde jonge Remillard-magnaat en de geweldig talentvolle jongedame goed en dik bevriend waren, en dat hij haar geholpen had bij haar on­derzoek naar die oude misdaad, begaan tegen leden van haar fa­milie.

Het tweetal liet het maar zo, maar Dorothée was in feite woe­dend dat Jack haar gevolgd was. Pas na een vervelende telepathi­sche ruzie vond ze het goed dat hij haar hielp met haar gene­zing... en toen alleen nog omdat ze geen minuut langer in het zie­kenhuis wilde blijven dan nodig was.

Tot grote ergernis van inspecteur Chaimbeul kwamen er op het eiland agenten van de galactische magistratuur bijeen om het jongste onderzoek over te nemen. De eerste magnaat kwam zelf ook opdagen en hij was ongelooflijk boos op die twee jongelui, dat ze een Hydra-val hadden gezet zonder hem op de hoogte te stellen. Maar Paul kon er echt niets tegen doen; Dorothée had helemaal niets geweten van het geheime zoekwerk van de Dy­nastie, en Jack stond boven alle wetten.

Alle stappen van het nieuwe onderzoek op Islay werden geheim­gehouden, uitgezonderd een korte bekendmaking dat Celia MacKendal, die naar men aannam schuldig was aan de talrijke moorden die in vroeger jaren op het eiland waren gepleegd, door een meisje op trektocht dood in een grot was aangetroffen, sa­men met de beenderen van haar slachtoffers. Er werd geen ver­klaring gegeven waarom de moordenares op Islay was, maar The Scotsman opperde dat ze misschien overstelpt was door berouw en zelfmoord had gepleegd op de plek van haar weerzinwekkende misdrijven.

Het dna van de vrouw die Dorothée had aangevallen, leverde op dat ze werd geïdentificeerd als Celine Mireille Ashe Remillard, dochter van Maurice Remillard en Cecilia Ashe. Dat feit werd niet openbaar gemaakt of aan de plaatselijke politie meegedeeld. Het lichaam werd onder de hoede gesteld van de eerste magnaat zelf. Na een onofficiële katholieke dodenmis waar bepaalde niet-genoemde operanten aanwezig waren, werd de as van de moor­denares boven de Atlantische Oceaan verspreid.

Op 20 januari 2073 aardse telling, haar zestiende verjaardag, werd Dorothea Mary Strachan Macdonald magnaat van het Concilie en werd ze uitgeroepen tot oppergrootmeester in alle vijfde metavermogens. Haar eerste rede, die een paar weken la­ter plaatsvond, was kort maar roerend: een pleidooi dat alle ope­ranten die lid waren van de Menselijke Staat voorgoed het ge­bruik van hogere geestkrachten als wapen zouden afzweren, ook voor zaken die als 'rechtmatig' beschouwd konden worden, zoals zelfverdediging.

Er kwam een enthousiast applaus voor het naïeve idealisme van de jonge vrouw, plus een zekere dosis ongerustheid onder de ver­tegenwoordiging van de Rebellen, die bang was dat Dorothée een nieuw en welbespraakt lid zou worden van Anne Remillards verderfelijke directoraat voor Eenheid. Maar in plaats daarvan werd de nieuwe opper snel benoemd tot eerste assistent-dirigent van Caledonia, waardoor ze in feite buiten de voorste gelederen van de Concilie-politiek werd geplaatst.

Dorothée was tegelijk verbaasd en onaangenaam getroffen door die onverwachte aanstelling. Ze probeerde de eer van de hand te wijzen en betoogde dat ze te jong was voor zo'n verantwoordelij­ke functie, maar de Lylmikse toezichthouders waren vastbeslo­ten. De enige concessie die ze van hen kon loskrijgen, was een af­spraak om haar werk over twee jaar te bezien en kritisch te be­oordelen, en haar uit het ambt te ontslaan als ze ongeschikt bleek.

Toen ze terugging naar haar geboorteplaneet, volgde er een har­telijk weerzien met Ian, haar vader, die kort tevoren met Janet Finlay was getrouwd. Hun ongeboren geadopteerde kinderen Ellen Gunn en Hugh Murdoch hadden enorm ontzag voor haar nieuwe gezagsfunctie, terwijl de vroegere pestkop Gavin Boyd doodsbang voor haar was, tot ze hem had verzekerd dat ze geen rancune koesterde.

Dorothée woonde in een eenvoudig appartement in het Diri­gentshuis in de Caledonische hoofdstad New Glasgow en besteedde het eerste jaar van haar ambt aan het leren van de plichten, terwijl ze als vakkundig manusje-van-alles fungeerde voor de ouder wordende bewindsman van de planeet, Graeme Hamilton.

Zijn vroegere assistent-dirigent Catriona Chisholm was overge­plaatst naar de dichtbevolkte kosmoplaneet Avalon, waar ze as­sistent werd van Usha Singh. Al was dit voor Chisholm in princi­pe een promotie, ze was woedend dat ze werd vervangen door een kersverse puber, al had die dan oppervermogens. Chisholm had verwacht Graeme Hamilton op te volgen, maar nu was daar niet veel kans meer op. Calum Sorley, de hoofddistrictsraad van de Schotse planeet, werd lijkbleek bij de gedachte aan een jeugdi­ge idealiste die een functie 'pakte' waar de radicale anti-Eenheidsbeweging sterk op had gerekend. Hun plan om op Caledonia illegaal ce-apparatuur te fabriceren als Hamilton eenmaal weg was, moesten ze loslaten, met als gevolg dat de actieve fase van de Metapsychische Rebellie bijna tien jaar werd uitgesteld, tot Satsuma eindelijk dat mentale wapentuig kon maken. Hamilton was dirigent geweest sinds 2054, toen in de kolonies een eind kwam aan de Simbiarische Voogdij. Voordien was hij meer dan dertig jaar lid geweest van de Districtsradenvergadering; hij en zijn overleden vrouw waren onder de eerste kolo­nisten geweest. Graeme was een ruwe oude ijzervreter die niets moest hebben van verjonging. Hij beweerde dat hij geen tijd had om te gaan liggen drijven in een bak kunstmatig vruchtwater zo­lang er werk te doen was. Hij kende alle hoeken en gaten van Caledonia, kende bijna alle kolonisten van de eerste generatie per­soonlijk en had de economie van de Schotse planeet met hangen en wurgen naar een onverwachte voorspoed geleid, de schaarste aan natuurlijke rijkdommen in aanmerking genomen. Hij was uitstekend gezond gebleven tot in 2064 zijn vrouw door een ongeluk om het leven kwam. Toen was hij, net als zovele bril­jante maar slordige oude kerels, fysiek verkommerd, nu er geen toegewijde echtgenote in huis was om een oogje op hem te hou­den. Hij at niet goed en dronk niet goed en hield de dokters en genetisten op een afstand door te beweren dat hij zelfde pijntjes waar hij last van had wel kon behandelen. Hamilton was een geweldige dwinger, maar van behandeling had hij niet veel kaas gegeten. Toen in 2073 Dorothée naar Callie kwam, was hij negenenzeventig. Hij was voorzien van een bionisch hart, lever en nieren en leed ook aan een bijzondere soort chronische lymfocytische leukemie die ongeneeslijk was. Hij was al minstens twee jaar stervende en zijn lot was dat dat nog vier jaar door moest gaan. Maar hij was nog prima bij zijn verstand. Hij zag meteen in dat Dorothée de opvolgster was op wie hij had gewacht: een jonge vrouw, met een vol pakket buitengewone geesttalenten, trouw aan het Bestel en vurig toegewijd aan Caledonia zelf. In tegenstelling tot Catriona Chisholm was ze bereid om het welzijn van haar planeet en de bewoners boven de galac­tische politiek te stellen. Dat ze zo jong was, maakte haar kneed­baar en open voor Hamiltons raadgevingen; haar energie en in­telligentie brachten hem frisse ideeën en het vertrouwde gevoel dat hij, als hij de pijp aan Maarten gaf, Callie in de best mogelijke handen zou achterlaten.

Geen wonder dat die twee met elkaar overweg konden als dikke vrienden.

Idealiter behelst het ambt van dirigent ook dat van ombudsman, belastingcommissaris, communicator tussen de burgers en hun regering, en verbindingsman tussen het Bestel en de Districtsradenvergadering van de planeet. De dirigent heeft een grote staf van assistenten, maar de meeste zijn rechtstreeks verantwoorde­lijk tegenover de top, zodat de hoogste bewindsman en zijn assistent-dirigent te allen tijde hun vinger aan de pols van de pla­neet hebben. Hoewel de dirigent en de assistent allebei het recht hebben om dwang, dieppeiling en ander metapsychische midde­len aan te wenden bij een officieel onderzoek, blijkt op den duur gezond verstand een effectiever hulpmiddel. Van de assistent-dirigent wordt verwacht dat hij fungeert als ver­tegenwoordiger van de publieke opinie, als probleemoplosser en algemeen inspecteur. De uitgekookte Catriona Chisholm had de meeste tijd in de hoofdstad doorgebracht, maar Dorothée was bijna dwangmatig op reis om te spreken met burgers in de ont­wikkelingsgebieden van de planeet en in de handels- en culturele centra.

Niémand wist waar zij met haar opgevoerde Lotus-ei nu weer zou opduiken. De ene week maakte ze de boerenbedrijven van Argyll onveilig, de volgende week kon ze op bezoek gaan bij de parelvissers van Strathbogie, bij de bukkibalmijnen in het donke­re Caithness, of een oog werpen op het toerisme in de sportvisserijoorden van Cairngorm.

Haar opperniveau maakte haar tot een voorwerp van trots bij de operante burgers van Callie; maar de normalen konden haar ontzagwekkende geestkrachten niets schelen. Met haar beschei­den gedrag, haar intelligentie en haar oprechte belangstelling voor hun bestaan won ze de harten van die norse achterlanders in hun kilt. Ze noemden haar 'de Kleine Meid van de dirigent' en schonken haar een genegenheid die de hooghartige Chisholm nooit had genoten.

Maar niet iedereen beschouwde Dorothée als een superster. Be­paalde ambtenaren van de Caledonische Vergadering met eigen plannen, beroepsoplichters, goedkope opportunisten en com­merciële zwendelaars kregen een heilige vrees voor haar. Ze kwam ergens rondsnuffelen waar problemen waren, charmant en schijnbaar onnozel, en als de schooiers overtuigd waren dat ze het jonge meisje aan het lijntje hadden... Bam! Wyatt Earp rijdt Dodge City binnen, verkleed als meisje met een Schots-geruite broek aan. Ze kon de gedachten van zwendelaars lezen alsof ze ramen in hun schedel hadden en ze was genadeloos tegenover uitbuiters en milieuvervuilers, die altijd de ontwikkelingsgebie­den van een planeet schijnen te teisteren. Gedurende haar vier jaar als assistent van Graeme Hamilton speelde ze op haar planeet een belangrijke rol bij het bereiken van het lang beoogde doel: een positieve betalingsbalans. Einde­lijk kwam de tijd dat de oude dirigent zijn geliefde Schotse pla­neet niet meer afhankelijk zag van Bestelsubsidies. Dankzij hem en zijn onvermoeibare jonge assistent nam Caledonia trots zijn plaats in onder het twaalftal etnische planeten in de Menselijke Staat die voorspoed kenden en financieel veilig waren. Maar Dorothée bleef onzeker over haar eigen prestatie en vrees­de - misschien terecht - dat de burgerij haar eerder zag als een geliefde mascotte dan als een kundige bewindsvrouw. Ze smeek­te de Lylmiks telkens haar te ontslaan of te verplaatsen, want ze had het gevoel dat ze tekortschoot voor dat hoge ambt. Haar on­zekerheid was deels de schuld van Calum Sorley en zijn Rebellenvrienden, die een subtiele, aanhoudende campagne voerden om haar te kleineren en te schandaliseren. Maar nog afgezien van die ondermijning bleef ze diep in haar hart het knagende ge­voel houden dat ze een omhooggevallen wonderkind was dat door een gril van exoten in dat hoge ambt was geplaatst. Ge­ruststellende woorden van Graeme Hamilton of andere naaste medewerkers in het Dirigentshuis konden daar niets aan veran­deren.

Veel later bekende Dorothée mij dat ze in die vroege jaren elke morgen als ze in de spiegel naar zichzelf keek en haar haar kam­de, een steek van vrees en ongeloof voelde. Degene die haar van­uit de spiegel aankeek was een gek, een oplichtster. Die onknap­pe, zo kleine, zo jonge vrouw was niet waard assistent-dirigent te zijn en kon onmogelijk het oprechte ontzag van de bevolking van de planeet wekken. Ze was alleen maar een beroemdheid, geen echte leider. De Lylmiks hadden een verschrikkelijke vergissing begaan, en op een dag zou ze beslist door de mand vallen als on­bekwaam, zoals ze zich ook voelde. Elke morgen en avond bad ze om verlossing uit een situatie die ze als hopeloos beschouwde. Maar tijdens haar werkdagen bleef ze haar uiterste best doen.

Ik zag Dorothée pas weer in 2076, toen ze drie jaar assistent­dirigent was en ze naar Aarde terugkwam voor de bruiloft van haar broer. Ik hoorde meestal over haar van mijn drinkvriend Kyle Macdonald, met wie ik heel wat ethanolrijke avondjes door­bracht in mijn favoriete oase in Hanover, café De Emmer, bijna de enige kroeg in de stad waar ze studenten de deur uit keken. Daar bekeerde Kyle me tot de zaak van de Rebellen. Niet dat ik zelf niet al tot opstandigheid geneigd was, met het stralende voor­beeld van Sewy en Adrien om mijn gewillige geest te vergiftigen. Zelfs Jacks toewijding aan het Bestel en zijn felle voorspraak voor Eenheid konden mijn aloude gevoel van ongemak bij de gedach­te aan een mensheid die in een soort blijvende geestversmelting met de exotensoorten terechtkwam overwinnen. De Poltroyanen waren puike, prima, beste lui als je niet dacht aan hun paarse huid, hun rode ogen en hun geverfde kale hoofd­jes. Maar wie wilde er nu echt geestelijke intimiteit met een ben­de groendruipende technocratische engerds als de Simbiari's? Of geestmakker zijn van die griezels van Krondaken? De Gi's waren op feestjes een giller, maar ze waren behoorlijk oversekst en zo gevoelig, dat ze wel konden doodvallen, alleen om een esthetisch gebaar te maken. De Lylmiks waren waarschijnlijk het akeligst van allemaal, en ik had mijn eigen Familiespook om dat te bewij­zen.

Gelukkig had le fantôme familier me de meeste jaren sinds de ge­boorte van Jack met rust gelaten. Maar ik wist dat het nog altijd bestond, klaar om me het leven weer zuur te maken als ik er het minst op verdacht was.

Ik voelde me dus heel goed thuis toen Kyle Macdonald me gaan­deweg voorstelde aan een plaatselijk naaikransje van Rebellen. De activiteiten van de Onenigheidsclub Hanover waren op dat moment weinig opwindend, nu ze zich concentreerden op het weerleggen van de propaganda van het Staatsdirectoraat en het bekeren van operante studenten. Kyles kwajongensachtige anti-Bestelsatires werden in de hele Menselijke Staat veel gelezen en opnieuw zwom hij in het geld. Zelfs zijn overgang tot operantie op laag niveau schaadde zijn populariteit onder de xenofobische normalen niet; desnoods wilden ze kanonnevlees worden bij een Metapsychische Rebellie.

Eén belangrijk doel bleef de leiding van de Rebellen ontglippen: ze hadden Marc nog steeds niet gestrikt! U kunt het geloven of niet, maar ik kreeg de opdracht mijn achter-achterneef de oppergrootmeester te hersenspoelen en hem te bekeren tot de zaak. Belachelijk in excelcis, daar zult u het mee eens zijn, maar toen was er onder de oproerlingen niemand die toegang tot hem had. Ik bracht Marc tenminste nu en dan een bezoek in zijn woning in het noordwesten, ging zelfs met hem op vistocht naar Belize, Christmas Island, de Yakima, en zelfs de Ierse planeet. Ik deed geniepig mijn best als we bij elkaar waren om de ideeën van de Rebellenpartij uit te dragen; maar Marc, die wel sympathiseerde met de anti-Eenheidsfilosofie, scheen absoluut niet geïnteres­seerd er verder iets aan te doen.

Hij schold mijn medesamenzweerders (met name de magnaten) uit voor een bende salonmuiters zonder zinnig alternatief voor het Bestel waaraan ze zo graag wilden ontsnappen. Iedereen die over hogere geestkracht beschikte, zei hij, moest wel tot een sterk gestructureerde, altruïstische beschaving horen; homo superior was te gevaarlijk om losgelaten te worden in het soort vrijheidsgezin­de samenleving die de rebellen voorstonden. Ja, ik herken hier de ironie! Maar Marc zou nog jarenlang een trouw voorstander van het Bestel blijven... tot zijn eigen kostbare os aan het spit werd gestoken, waarop hij het Rebellenmanifest herschreef en zelf het leiderschap van de beweging op zich nam.

Kenneth Macdonald en Luc Remillard trouwden in hetzelfde natuurstenen kerkje waar Denis en Lucille eenentachtig jaar te­voren waren getrouwd. Anne celebreerde de huwelijksmis, Do­rothée was bruidsmeisje, en Catherine, bazin en qua beroep col­lega van de twee jonge metapsychologen, diende als getuige. Er was na de plechtigheid een receptie in de Hanover Inn en daar konden Dorothée en ik na een lange leemte onze vriendschap hernieuwen.

'Het is doodjammer dat Ian niet kon komen,' zei ik, toen ik met haar was weggedanst van de lawaaiige feestvierders, naar het ter­ras van het hotel. We vonden een onbezet smeedijzeren tafeltje met vier stoelen in een hoek onder een fraaie boom en namen het in beslag. Het was juni en het was prachtig weer. Er kwam een ober langs met sleedoorngin-fizz en dat maakte het nog prachti­ger.

'Papa denkt nog steeds dat de boerderij niet zonder hem kan,' zei ze. 'En hij is ook nog een actieve buitengewoon districtsraad van Beinn Bhiorach.'

Al was ze geen cent gegroeid sinds ik haar het laatst gezien had, ze was nu met haar negentien onmiskenbaar een vrouw, even­wichtig, rijp, en nog steeds heel gereserveerd achter dat ernstige gezichtje dat nooit verraadde wat ze dacht. Ze droeg een broekpak van kersrood linnen en een witte blouse met stukken ge­plooid kant om de polsen. Om haar hals hing aan een gouden kettinkje het amulet met het diamantmasker. 'Zie je Ian vaak?' vroeg ik.

'Niet zoveel als ik zou willen.' Ze duwde een piek donkerblond haar weg die in het windje los was gegaan. 'Ik heb hem het nieuws over Ken en Luc zelf verteld. Papa was lichtelijk... ver­ontrust. Zijn visie op het huwelijk is nog vrij ouderwets, net als bij een hoop mensen die op die verre etnische planeten wonen. Maar hij trok op tijd bij en stuurde zelfs trouwringen van Callie- goud met zwarte diamanten erin uit de mijnen daar.' 'Die stenen leken mij niet zwart,' merkte ik verbaasd op. 'Nee, in feite zijn ze donkergrijs. Prachtige dingen. Ik denk dat de diamantairs van Callie denken dat zwart aanlokkelijker klinkt. Uit onze mijnen komen diamanten in allerlei kleuren, maar de zwarte zijn het zeldzaamst. Onze parels zijn ook getint. Zelfs de bomen op onze planeet vertonen de vreemdste clan-kleuren. Caledonia is een verrukkelijke planeet. Ik zou willen dat u ons vlug eens op kwam zoeken, oom Rogi. De assistent-dirigent krijgt als officieel extraatje een quotum vrij-vervoertjes en ik zal er u een sturen.'

'Dat zou ik fijn vinden. Kun je er goed vissen?' 'Fantastisch!' Ze glimlachte zelfs. 'Hengelen is een van onze voornaamste toeristenattracties. We hebben echte Schotse zalm natuurlijk, maar de ware buit vormen de aangepaste Siberische forellen zo lang als je been die jaren geleden zijn uitgezet door een zekere Vladimir Ilyich MacNaughton.' 'Stuur maar drie tickets,' grinnikte ik, 'dan breng ik Marc en Jack mee.' 'Als u dat wilt.' Ze keek de andere kant op en haar glimlach ver­dween.

'Bartègef barstte ik los. 'Moet je na al die jaren nog steeds niets van Jack hebben?'

'O nee hoor.' Ze nam een keurig slokje gin-fizz en keek over het grasveld van de universiteit aan de overkant van de straat. Jonge vrouwen van haar leeftijd, studentes gekleed in T-shirt en spij­kerbroek of felgekleurde katoenen hemdjurken hingen rond op het gras, zo zorgeloos als spreeuwen. Ik vroeg me af of Dorothée nog ooit te tijd nam om vogels te gaan kijken... of zelfs om zich te ontspannen.

'Directeur Jon Remillard en ik hebben bij de laatste zitting van het Concilie gesproken over de geofysische problemen van Callie,' ging ze zakelijk verder. 'Is het ernstig?'

'We hopen van niet. De studie is nog maar pas begonnen en kost meer dan een jaar. Het wordt ditmaal gedaan door menselijke geofysici in plaats van Krondaakse, die duizenden jaren geleden een onderzoek deden.'

'Weer zo'n misser van hen, net als Satsuma en Okanagon?' 'Kennelijk,' zei ze. 'Dirigent Hamilton zit al weet ik hoe lang ach­ter het Bestel aan om een alomvattende nieuwe lithosfeer­evaluatie uit te voeren. Ongeveer vijf aardmaanden geleden be­gon het werk ten slotte pas echt.' 'Nadat je Jack in de tang had genomen,' merkte ik op. Ze knikte verlegen.

'Als je over de duivel spreekt,' mompelde ik. Twee mannen, de ene groot en donker, de andere middelgroot en zo alledaags dat hij bijna niet afstak tegen het houtwerk, wa­ren het caféterras op gekomen. Ze keken om zich heen op een nonchalante operante manier, die altijd betekent dat jij het doel bent van onderbewuste aandacht, waar je maar beter op in kunt gaan, tenzij je een verdomd goede reden hebt dat niet te doen. Ik zwaaide en grijnsde; Dorothée toonde een plichtmatig sociaal glimlachje, en de gebroeders Remillard kwamen aangewandeld met drank en een bordje met een dessert. 'Mogen we erbij komen zitten?' vroeg Marc. Hij zag er zo netjes uit als de duivel in dandy-kledij, met een donkergroene rokjas, een reebruine broek, glimmende schoenen en een witte stropdas. Jack had het enige bruine nevelijnkostuum aan dat ik van mijn le­ven gezien heb. De glimmende stof zag er, aan zijn lijf, zelfs vaal uit.

'O, ja hoor.' Dorothée was genadig. 'Kom zitten alsjeblieft.' Jack ging naast haar zitten en begon een lulpraatje over de leuke bruiloft en het gelukkige paar. Dorothée kwam met soortgelijke beleefdheden voor den dag en merkte toen op dat zijn toetje er heerlijk uitzag.

'Het is amandel-bruiloftscake,' zei hij enthousiast. 'Neem er ook een stukje van.'

De vork, het bordje en de cake deelden zich allemaal als een ge­muteerde amoebe die kopieën op halve grootte van het origineel voortbracht. Marc en ik sloegen onze ogen ten hemel en onthiel­den ons heldhaftig van hatelijk commentaar, maar Dorothée had de jeugdige koningin Victoria kunnen zijn toen er een straatjon­gen met een bos bloemen op haar afkwam. 'Wat aardig van je,' mompelde ze. Ze begon te eten, een toon­beeld van beleefdheid.

'Dorothée zei me net dat je op Caledonia geweldig kunt vissen,' zei ik.

'Kosmische klasse, heb ik gehoord,' zei Marc. 'Ik had het altijd al eens willen doen, maar het nieuwe E18-project bij cerem schijnt al mijn tijd op te slokken.'

'Een nieuwe cerebro-energetische toepassing?' informeerde Do­rothée.

Marcknikte. 'Als ik de foutjes uit dit model kan krijgen, vijzelen we de versterking van aangeboren creativiteit op tot bijna drie­honderd procent.'

'Nou, dat is geweldig!' Ze aarzelde even voor ze verder ging. 'Ik vraag me af of je broer melding gemaakt heeft van het seismische probleempje waar we op Caledonia op gestuit zijn? Als je organi­satie ooit behoefte zou hebben om jullie nieuwe apparatuur in de praktijk te testen, krijgen jullie een groot Schots welkom... en ne­men we je ook mee uit vissen.'

'Het aanbod klinkt onweerstaanbaar,' bekende Marc en glim­lachte zijn charmante asymmetrische glimlach. 'Is het goed als ik meekom?' vroeg Jack bedeesd. 'Jullie zijn natuurlijk allebei welkom,' zei ze. 'Zal ik jullie op de hoogte houden van de voortgang van het nieuwe onderzoek?' 'O, bij cerem houden we jullie in de gaten sinds dat korstonderzoek begonnen is,' zei Jack oprecht argeloos. 'Dan moeten jullie weten,' zei ze ietwat stijfjes, 'dat we misschien reden hebben tot grote zorg. De laatste drie jaar is de diepgele­gen seismische activiteit op het hele noordelijke halfrond toege­nomen, met name in de buurt van het continent Clyde. We heb­ben zelfs voor het eerst in dertigduizend omlopen een kimberliet-diatreem gehad. Gelukkig was de buis nog geen meter in door­snee en de uitbarsting vond plaats in een onbewoond gebied.' 'Wat is een diatreem?' vroeg ik.

'Een koude gasuitbarsting,' zei Jack, 'meestal kooldioxyde of wa­terdamp. Dat fenomeen is ongetwijfeld verantwoordelijk voor de rijkdom aan diamant op Caledonia. De kristallen vormen zich op grote diepte onder oude kratons - de schollen - en worden naar het oppervlak geblazen als diatremische activiteit een kimberliet-buis vormt. Het is fascinerend...'

'Tenzij het midden in een dichtbevolkt gebied gebeurt,' viel Do­rothée hem zacht in de rede. 'Maar wij maken ons minder druk over de diamanten dan over een mogelijke bedreiging van de schollenstabiliteit. Een kraton is een oud stuk korst dat de kern van een continent vormt. Op Aarde is elk continent gevormd door een aantal kratons. Caledonia heeft negentien kleine conti­nenten met elk één kraton. De zeven seismisch actiefste landmassa's hebben we niet gekoloniseerd. De twaalf bewoonde hadden, naar we dachten, een kraton die tijden geleden al stabiel was ge­worden, maar zoals jullie misschien weten, is er twijfel gerezen aan de geldigheid van het oorspronkelijke onderzoek van de Krondaken.

'Een heel welwillende voorstelling van zaken,' mompelde Marc. 'We weten het nog niet zeker,' ging Dorothée verder, 'maar mo­gelijk ligt er een enorm magmabekken met uiterst vluchtige in­houd vlak onder de lithosferische mantel van de kraton van Clyde. Als er bij het nieuwe onderzoek tekenen van dreigende in­stabiliteit worden waargenomen, dan zou ce-verandering van de inhoud van dat bekken van wezenlijk belang zijn.' 'Klinkt uitdagend,' zei Jack. 'Hebben jullie veel geoefende ce-operanten met grootmeestercreativiteit die met Marcs cerem-mensen aan geopep-planning zouden kunnen werken?' 'We hebben er drie,' zei ze.

Dat viel Jack tegen. 'Het klinkt wel bijzonder uitdagend!' 'Tweeënveertig Caledonische geofysische grootmeesters krijgen nu een opleiding op Satsuma,' zei Dorothée, 'maar het zal nog jaren duren voor ze volledig gediplomeerd zijn voor cerebro-energetische versterking. Dirigent Hamilton stelt strenge veilig­heidseisen.'

'Ik ook,' zei Marc kortaf.

'Mijn broer en ik hebben een paar interessante nieuwe metabundelingsprogramma's voor meervoudige grootmeesterhoofden

ontwikkeld,' zei Jack, 'maar tegenwoordig doen we zelf meestal niet meer mee aan geofysische cerem-projecten.' 'O...' Dorothée was duidelijk teleurgesteld. 'Zie je, het zou heel moeilijk zijn om nog een paar ervaren creatieve grootmeesters van andere planeten naar Caledonia te krijgen. De planeten die operateurs hebben die geoefend zijn in geofysische creativiteit, hebben een vermogen betaald en hebben lang moeten wachten om hen gediplomeerd te krijgen. Ze hebben natuurlijk geen zin om die werkers te laten vertrekken, zolang ze zelf meer projecten hebben dan ze aankunnen. Daarom dacht ik - of liever, hoopte ik - dat jullie twee misschien zouden overwegen met onze Caledonische operateur samen te werken om jullie nieuwe appara­tuur te testen.'

Jack schudde heel spijtig zijn hoofd. 'Om eerlijk te zijn, zouden we nauwelijks een geschikte configuratie kunnen krijgen door maar drie grootmeesters aan de metagebundelde invoer van Marc en mij te koppelen.'

Ik lachte ruw spottend. 'Dat zou zoiets zijn als drie muizen aan­spannen naast een span trekpaarden!' Maar ik hield mijn stom­me bek en gaf mezelf een denkbeeldige schop toen ik de verdrie­tige blik zag op het gezicht van het arme kind. Maar die ver­dween meteen en ze zag er weer even beheerst uit als altijd. 'O,' zei ze. 'Mijn verontschuldigingen voor mijn onbegrip.' Ze schoof haar stoel achteruit en maakte aanstalten om te vertrek­ken. We kwamen allemaal beleefd overeind. 'Of je nu wel of niet je nieuwe apparatuur op Caledonia wilt uitproberen,' zei ze te­gen Marc, 'ik zou het heel fijn vinden om jou en Jack en oom Rogi op bezoek te krijgen om te vissen. Nu moeten jullie mij excuse­ren. Ik heb Ken en Luc een dans beloofd voor ik vertrok.' Ze knikte ons allemaal vriendelijk toe en ging terug naar de balzaal. 'Leuk gedaan,' zei Marc sarcastisch tegen mij. 'Ach, verrek,' mompelde ik ongelukkig. 'Ik was er niet op uit om haar armzalige ce-ploegje belachelijk te maken.' 'Drie grootmeesters op zichzelf zouden geen kans hebben een diep gelegen magmabekken onder hoge druk onschadelijk te ma­ken, ook al werden ze opgevoerd door de nieuwe E18 van ce­rem.' Hij richtte zijn niet-menselijke ogen op zijn oudere broer. 'Ofwel?'

'Nee,' zei Marc. 'Ik dacht dat het probleem op Caledonia ge­woon vulkanisme was van de onderschuivingszone, tien tot vijf­tien klom diep. Als de mantel en de korst van Caledonia bijna Aards zijn, moet een subkratonisch bekken van het type waar zij het over had, honderddertig tot tweehonderd klom onder de grond liggen. Diepboren kunnen zo ver komen, maar het zou een zwaar karwei zijn om onder dergelijke omstandigheden van hitte en druk de metacreatieve impuls te richten en te vormen. Het is misschien niet eens te doen onder wat voor omstandighe­den ook, en zeker zou het ontzettend gevaarlijk zijn.' 'Maar jij en ik zouden het misschien met die nieuwe helm voor elkaar krijgen.' De stem van Jack klonk bijna smekend. 'Creatieve ce wordt eindelijk aanvaard door de conservatieven van het Bestel,' zei Marc ernstig. 'Door een mislukking zouden we terug bij af zijn... of erger.'

'Maar als een groot subkratonisch bekken uitbarst, zou dat voor de betrokken planeet een geweldige ramp betekenen.' 'Verdomme, Jack, ik raak dat ding nog niet met een vaarboom aan! Ik ben al één keer bijna geroosterd toen ik met jou experi­mentele geopep-ce deed. Neem me niet kwalijk dat ik niet dol­enthousiast word bij het idee om het nog eens te proberen! Als die buil van Caledonia klapt, moeten ze die streek gewoon maar evacueren en kijken wat ervan komt.' 'Arme Dorothée,' zei ik.

'Arme cerem,' antwoordde Marc, 'als ik het hoekje om ga of in een hopeloze rotzooi terechtkom omdat Lichaamloze Bozo hier denkt dat hij verliefd is.'

Ik staarde Jack aan. Dat geniale naakte brein en de kleine Dia­manten Masker? Zoiets absurds was niet bij me opgekomen. 'Weet je, Marc,' zei Jack op vriendelijke toon, 'soms ben je echt een droplul.'

'Ik heb er tenminste een van mezelf,' snauwde Marc en hij stampte weg met zwierende rokpanden en overeind staande nek­haren.

Jacks geest zei: [Grillig obsceen beeld] + [totale ontmoediging]. Ik probeerde wat hartelijk optimisme te tonen. 'Kop op, Ti-Jean. Misschien gaat het niet rommelen op Caledonia. Misschien heb­ben die halfgare Krondaakse experts toch wel gelijk gehad.' 'En misschien bouwen beren latrines in het bos.' Ik kon niet nalaten te vragen: 'Ben je echt verliefd op haar?' De niet-menselijke blauwe ogen fonkelden sardonisch. 'Wat een belachelijk idee. Ik, verliefd? Nou, daar gaat een mens van over zijn nek. Niet?'

'O, Ti-Jean...' fluisterde ik en mijn blik werd troebel.

'Ik kan mensen die bij een bruiloft huilen niet uitstaan,' zei Jack.

'Tot ziens, oom Rogi.'

Ik bleef daar een hele tijd alleen. Toen sloop ik weg naar café De Emmer en zoop me lazarus.

Iets meer dan een jaar nadat Dorothée was teruggegaan naar haar geboorteplaneet stierf Graeme Hamilton vredig. Ze werd door de Lylmikse toezichthouders meteen benoemd tot planeet­dirigent van Caledonia.

Eind 2077 bevestigde de groep menselijke geofysici de aanwezig­heid van een reusachtig magmabekken onder hoge druk onder het continent Clyde. In hun rapport aan de dirigent schatten de geleerden dat binnen twee, drie jaar een rampzalige uitbarsting zou plaatsvinden als er niet drastisch werd ingegrepen om de ont­wikkeling ervan te beïnvloeden.

Dorothée bedankte de onderzoekers en beloofde de kwestie in overweging te nemen. Toen belde ze mij op. En ik belde Jack.