Vrijdag 12 maart 1999 - 09.00 uur

'Wil je een kopje thee, Bridey?' vroeg de inspecteur toen hij de verhoorkamer binnenkwam.

De oude vrouw keek hem aan met een ondeugende blik. 'Geef mij maar liever een glas Guinness,' zei ze.

Hij lachte terwijl hij een stoel bijtrok. 'Ja, jullie lusten 'm wel, Liam en jij. Hij zegt dat dit de eerste keer is dat hij droogstaat sinds hij twintig jaar geleden voor het laatst in de gevangenis zat.' Hij keek haar even aandachtig aan. 'Spijt?'

'Van één ding maar,' zei ze. 'Dat we Jardine niet ook hebben vermoord.'

'Je hebt er geen spijt van dat je Rosheen hebt vermoord?'

'Waarom zou ik?' vroeg ze. 'Het kostte ons even weinig moeite als het plattrappen van een slak. Zij heeft ons te schande gemaakt door twee weerloze oude dames te vermoorden en vervolgens mijn arme Patrick ermee op te zadelen. En dat allemaal om een rijke man te kunnen trouwen. Ik had op de eerste dag dat ik haar zag al moeten zien dat ze de duivel in eigen persoon was.'

'Hoe hebben jullie haar vermoord?'

'Ze was een dwaas. Ze dacht dat ze van mij niets te vrezen had omdat ik in een rolstoel zit, en ze had niet bedacht dat al mijn kracht natuurlijk in mijn armen zit. Voor Liam was ze wel bang, maar ze had kunnen weten dat Liam de laatste vijftien jaar nog geen vlieg kwaad heeft gedaan.' Ze glimlachte toen ze de armleuning van haar rolstoel af haalde en omhooghield. Aan de leuning zaten aan weerszijden metalen pinnen, waarmee hij aan de stoel bevestigd kon worden. 'Ik kan mezelf alleen op mijn bed of op een stoel tillen als ik dit ding weghaal, en heb het er al zo vaak afgehaald dat deze pinnen messcherp zijn. Misschien zou ik er niet eens mee op die rotkop van haar hebben ingeslagen als ze ons niet had uitgelachen en ons achterlijke Ierse boerenpummels had genoemd. Maar ach, misschien ook wel. Ik was er in elk geval kwaad genoeg voor.'

'Ik ben wel benieuwd waarom je niet kwaad bent op Kevin,' zei de politieman. 'Hij zegt dat hij die avond naar jullie huis was gegaan omdat hij geld had gekregen om het in brand te steken. Waarom heb je hem niet ook vermoord? Hij heeft er ook geen geheim van gemaakt dat hij en zijn vrienden jullie maandenlang hebben geterroriseerd.'

Bridey grinnikte zachtjes. 'Dacht je dat we dat niet wisten? Waarom denk je dat we in het geheim terug zijn gegaan naar ons huis? Natuurlijk om hem en zijn vriendjes op heterdaad te betrappen. Dan zouden jullie bij de politie wakker worden en begrijpen wat ze ons de afgelopen maanden hebben aangedaan. Vuur moet je met vuur bestrijden, zegt Liam. Maar pas op: dat betekent niet dat we ze dood wilden hebben - we wilden ze alleen eens goed laten schrikken.'

'En toen bleek Kevin in zijn eentje te zijn?'

Ze knikte. 'Hij wilde alles voor zichzelf hebben! Waarom zou hij het geld met zijn maats delen als hij het met één lucifer af kon? Hij was met die jerrycan bij ons naar binnen geslopen, en toen heeft Liam die strop om zijn nek laten zakken en tegen mij geroepen dat ik het licht aan moest doen. We hadden het touw aan een plafondbalk vastgemaakt; die knul zat als een rat in de val. Ik heb nog nooit iemand zo bang zien kijken. Had ik je verteld dat hij het in zijn broek heeft gedaan?'

'Nee.'

'Ja. Hij piste van angst in zijn broek. Een hele plas op de vloer.'

'Hij heeft een litteken van twintig centimeter om zijn hals, Bridey. Liam moet het touw behoorlijk strak hebben aangetrokken, dus Kevin zal wel gedacht hebben dat jullie hem wilden ophangen.'

'Liam heeft de kracht niet om zo'n touw strak aan te trekken,' zei ze nuchter terwijl ze de armleuning terugzette in haar rolstoel. 'Niet sinds wat er vijftien jaar geleden is gebeurd.'

'Ja, dat zeg je steeds,' mompelde de inspecteur.

'Kevin zal wel zeggen dat hij gestruikeld is en dat het zijn eigen schuld was. Maar hij was zo bang dat hij nauwelijks op zijn benen kon staan. In elk geval wisten we daardoor dat hij de waarheid sprak. Hij had elke willekeurige naam kunnen noemen... mevrouw Haversley... meneer Jardine... maar hij zei dat onze nicht erachter zat. Zij had hem honderd pond beloofd als hij ons huis in brand zou steken. Dan zou zij nooit meer last van ons hebben.'

'Heeft hij ook verteld dat zij die campagne tegen jullie had georganiseerd?'

'O, jazeker,' mompelde ze. Ze staarde langs hem heen en dacht terug aan zijn woorden. 'Ze zegt dat jullie dieven en Iers uitschot zijn, zei hij, en dat ze de pest aan jullie heeft vanwege jullie armoede en gebrek aan manieren. Ze wil jullie weg hebben uit Sowerbridge omdat de mensen haar anders met een scheef oog zullen blijven bekijken.' Ze glimlachte even. 'Toen heb ik tegen hem gezegd dat ik het haar niet kwalijk nam, dat het niet gemakkelijk voor haar geweest moest zijn dat haar neef gearresteerd was wegens moord en dat haar oom en tante als paria's werden behandeld...' - ze zweeg even en keek naar haar handen - '... maar hij zei dat de arrestatie van Patrick er niets mee te maken had.'

'Heeft hij nog gezegd wat hij daarmee bedoelde?'

'Dat ze vanaf de eerste dag dat ze ons ontmoette van ons af wilde.' Ze schudde haar hoofd. 'Ik weet echt niet waar we het aan verdiend hebben dat ze ons zo minachtte.'

'Omdat jullie gelogen hadden tegen je familie, Bridey. We hebben haar broer gesproken, en volgens hem had haar moeder haar allerlei verhalen verteld over het succes dat Liam en jij hier hadden gehad, dat jullie je zaak in Londen hadden verkocht en jullie in een mooi gedeelte van Engeland hadden teruggetrokken om van jullie welverdiende pensioen te genieten. De realiteit zal een grote teleurstelling voor haar zijn geweest, denk ik. Volgens haar broer is ze naar Engeland gegaan met de droom een rijke man te zullen ontmoeten en met hem te trouwen.'

'Ze was door en door slecht, inspecteur, en ik vind niet dat ons iets te verwijten valt. Ik ben van het begin af eerlijk tegenover haar geweest. Dat het zo met ons gesteld is, zei ik tegen haar, komt doordat God ons heeft willen straffen voor wat Liam en Patrick hebben misdaan, maar daar zal jij nooit op aangekeken worden, want niemand weet ervan. We zijn misschien niet zo rijk als je had gehoopt, maar we zijn eerlijke, hartelijke mensen, en je kunt bij ons altijd terecht als het met dat baantje bij mevrouw La venham niet lukt.'

'Dus ze wist van Patricks veroordeling.'

De oude vrouw trok haar mond samen tot een smalle streep. 'En daar heeft ze haar voordeel mee willen doen. Ik heb me geen moment afgevraagd waarom die arme oude dames met Patricks hamer waren vermoord. Dacht u dat ik - in de wetenschap dat mijn jongen het niet gedaan kon hebben - niet even doorgedacht zou hebben en tot de conclusie zou zijn gekomen dat zo'n toeval onmogelijk was?'

'Ze was slim,' zei de inspecteur. 'Ze heeft iedereen laten geloven dat ze alleen interesse had in Kevin Wyllie, en Kevin Wyllie had geen enkele reden om mevrouw Fanshaw te vermoorden.'

'Achteraf zou ik haast nog medelijden met die knaap krijgen,' zei Bridey met een kort lachje, 'ook al heeft hij ons maandenlang geterroriseerd. Want Rosheen heeft haar ware gezicht getoond toen Liam haar had gebeld en ze naar ons toe kwam. Toen ze binnenkwam lag Kevin op de grond, vastgebonden als een rollade. En pas toen zag ik hoe sluw ze uit haar ogen keek en begreep ik wat een vals kreng het was. Ze probeerde ons te laten geloven dat Kevin loog, maar toen ze in de gaten kreeg dat wij daar niet in trapten, pakte ze ineens de jerrycan van tafel. "Je zal branden in de hel, stomme zak," riep ze tegen hem. "Ik heb je nou niet meer nodig. Iedereen heeft steeds gedacht dat ik iets in je zag, maar je bent zo'n idioot dat ik je nooit meer zou hebben aangekeken als het niet had gehoeven." Toen kwam ze op mij af, schroefde de dop van die jerrycan en goot benzine over mijn rok. Brutaal als de beul, zoals ze daar stond met die aansteker in haar hand. Ze zei tegen Liam dat ze me in brand zou steken als hij zou proberen te verhinderen dat ze Jardine opbelde, de man op wie ze haar zinnen had gezet.' Haar ogen kregen iets hards bij de herinnering. 'Ze kon haar mond niet houden, hè. Dat heb je altijd als mensen zo zeker zijn van hun eigen slimheid. Ze zei tegen ons hoe onnozel ze ons vond... dat ze het zo opwindend had gevonden om die twee oude dames dood te slaan... dat Jeremy zo dol op haar was... dat het een fluitje van een cent was geweest om de verdenking op een stommeling als Patrick te laden... Maar toen Jardine niet opnam - omdat hij zich in zijn kelder had verstopt - werd ze kwaad op mij. Ze wilde de aansteker tegen mijn rok houden en zei dat wij er allemaal aan gingen. "Iedereen zal denken dat het Kevins schuld is," zei ze. "Het halve dorp weet immers dat hij hierheen is gestuurd om het te doen.'"

'En op dat moment heb je naar haar uitgehaald?'

Bridey knikte. 'Ik was niet van plan om te wachten totdat ze me in brand had gestoken.'

'En Kevin is van dit alles getuige geweest?'

'Jazeker, en hij zal dat ook voor de rechter volhouden als u mij gaat vervolgen.'

De inspecteur glimlachte even. 'Maar wie heeft het huis dan aangestoken, Bridey?'

'Rosheen. Toen ze viel, is de benzine over de vloer gelopen, en toen haar hand op de plavuizen terechtkwam, heeft de aansteker gevonkt.' Even was er een twinkeling in haar oude ogen toen ze de inspecteur aankeek. 'Vraag het maar aan Kevin, als u me niet gelooft.'

'Heb ik al gedaan. Hij zegt dat het precies zo is gegaan als jij zegt. Het enige is dat het angstzweet hem steeds uitbreekt als we het hem vragen.'

'Dat is toch begrijpelijk. Het was voor ons allemaal een afschuwelijke ervaring.'

'Maar waarom ben jij dan niet verbrand, Bridey? Je zei dat je rok doorweekt was met benzine.'

'Dat is te danken geweest aan het ingrijpen van de Heer. Denkt u ook niet?' Ze sloeg een kruis. 'Het kwam natuurlijk ook doordat Kevin zich los had weten te wurmen en me naar buiten wist te duwen terwijl Liam met zijn jas de vlammen doofde, maar voor mezelf beschouw ik het als een wonder.'

'Je liegt alsof het gedrukt staat, Bridey. Volgens ons heeft Liam het vuur opzettelijk aangestoken omdat hij iets te verbergen had.'

De oude vrouw lachte kakelend. 'Waarom denkt u dat nou, inspecteur? Wat zouden twee bejaarde invaliden gedaan kunnen hebben dat ze voor de politie niet wilden weten?' Ze kneep haar ogen halfdicht. 'Twee oudjes, die werden belaagd door een heks die had geprobeerd hun enige zoon van hen af te nemen?'

Vrijdag 12 maart 1999 - 14.00 uur

'Bent u te weten gekomen hoe het is gegaan?' vroeg Siobhan aan de inspecteur.

Hij haalde zijn schouders op. 'We denken dat ze Kevin gedwongen hebben toe te kijken hoe ze werd terechtgesteld, maar dat hij te bang is om dat te vertellen omdat hij tenslotte degene is geweest die de benzine mee had genomen. De patholoog zegt dat er geen beschadigingen zijn te constateren op Rosheens schedel en dat niet aan te tonen is dat Bridey haar met de armleuning van haar stoel geslagen zou hebben. Alles wijst erop dat ze vastgebonden was en dat het vuur onder haar is aangestoken.'

'En dat zou Liam volgens u hebben willen verbergen?'

'Ja.'

Siobhans gelaatsuitdrukking was ondoorgrondelijk. 'Gaat u hen vervolgen?'

'Nee. Kevin blijft bij het verhaal dat Liam en Bridey hem hebben opgedrongen, en de veronderstellingen van de patholoog zijn voor de rechter niet hard te maken. We zullen moeten aannemen dat het inderdaad zelfverdediging is geweest, en dat daarbij per ongeluk brand is ontstaan.' Hij hield zijn hoofd schuin en keek haar vragend aan. 'Tenzij u andere informatie heeft, mevrouw Lavenham?'

Ze reageerde niet meteen. 'Was Rosheen degene die u heeft verteld dat Patrick Lavinia's juwelen had gestolen?' vroeg ze toen ineens.

'Waarom vraagt u dat?'

'Omdat ik nooit heb begrepen waarom u alle aandacht op hem richtte.'

'We hadden zijn vingerafdrukken in het huis gevonden.'

'Maar ook de mijne, en die van de meeste inwoners van Sowerbridge.'

'Maar de uwe zijn bij ons niet bekend, mevrouw Lavenham, en u hebt geen strafblad.'

'Die van Patrick zouden bij u ook niet meer bekend moeten zijn, inspecteur, aangezien de misdaad die hij heeft gepleegd dateert van vijftien jaar geleden. De Engelsen hebben een sterk gevoel voor rechtvaardigheid, en dat betekent dat zijn strafblad na zeven jaar wordt gewist. Er moet iemand zijn geweest...' - ze keek hem onderzoekend aan -.. die de aandacht op hem heeft gevestigd. Ik heb er niet achter kunnen komen wie dat geweest kan zijn, maar misschien was u het? U wist wat er vijftien jaar geleden in Londen is gebeurd, dus u zou het onderzoek in een bepaalde richting gestuurd kunnen hebben. Als dat het geval is, bent u een hufter.'

Dit kon hij niet over zijn kant laten gaan. 'Hij had tegenover Rosheen opgeschept dat hij een seniele oude vrouw te slim af was geweest, en om dat te bewijzen heeft hij haar die juwelen van mevrouw Fanshaw laten zien. Ze zei dat hij vreselijk met zichzelf ingenomen was en het er steeds maar over had dat die twee oude vrouwen zo getikt waren om hem in het huis rond te laten lopen om een paar kleine onder- houdsklusjes voor hen te doen. Ze heeft niet gezegd dat Patrick hen had vermoord - daarvoor was ze te slim - maar toen we Patrick ondervroegen en hij ontkende ooit in het huis te zijn geweest of iets te weten van gestolen juwelen, hebben we besloten huiszoeking bij hem te doen, en met succes.'

'Hetgeen precies Rosheens bedoeling was?'

'Dat is wat we nu weten, mevrouw Lavenham, en als Patrick vanaf het begin open kaart met ons had gespeeld, zou het allemaal anders zijn gelopen. Helaas heeft hij dat niet gedaan. Zijn probleem was dat hij niet alleen de waardeloze prullen die mevrouw Jenkins hem had gegeven in zijn bezit had, maar ook de ringen van de oude dame. Hij wist best dat hij afgescheept was met waardeloos glas, dus toen mevrouw Jenkins even niet oplette, is hij naar boven geslopen om dan maar zelf wat waardevollere spullen te pakken. Hij zegt dat mevrouw Fanshaw diep in slaap was, en dat hij toen gewoon de ringen van haar vingers heeft geschoven en weer stilletjes is weggeslopen.'

'Wisten Bridey en Rosheen dat hij die ringen had gestolen?'

'Ja, maar tegen hen had hij gezegd dat de diamanten van glas waren en dat hij ze in de doos met de andere prullaria had gevonden. Rosheen wist natuurlijk wel beter, maar Bridey geloofde hem.'

'En wat zegt Jeremy?'

'Wat hij denkt dat wij willen horen,' zei de inspecteur droog. 'Hij is een man zonder scrupules. Hij had gezien dat Rosheen ook iemand was die op haar voordeel uit was, heeft haar verleid met trouwbeloften en haar er toen toe overgehaald zijn grootmoeder en haar verpleegster te vermoorden, zodat hij de erfenis in handen zou krijgen. Rosheen had geen alibi nodig - niemand heeft haar zelfs gevraagd waar ze op de avond van de moord was, want iedereen dacht dat ze bij Kevin was geweest.'

'Omdat iedereen dacht dat seks met Kevin het enige was wat haar interesseerde,' vulde Siobhan aan. 'Ze was echt slim, hè. Niemand is ooit op het idee gekomen dat ze een verhouding zou hebben met Jeremy. Cynthia Haversley dacht dat ze een sloerie was, Ian dacht dat Kevin haar misbruikte, en ik dacht dat het maar een lolletje voor haar was.'

'Dat was het ook. Ze had het helemaal voor elkaar, dacht ze. Als Patrick werd veroordeeld en Jeremy het huis van zijn grootmoeder erfde, zou zij een vrouw van aanzien worden en in het grote huis komen te wonen. Kennelijk was het haar grote ambitie om maatschappelijk boven Liam en Bridey uit te stijgen. Mevrouw Haversley heeft trouwens verrassend veel begrip voor haar, als u het weten wilt.' Hij trok zijn wenkbrauwen op en keek haar aan met een cynische blik. 'Ze zegt dat ze goed kan begrijpen hoe makkelijk het voor een gedegenereerd type als Jardine geweest moet zijn om een eenvoudig boerenmeisje om de tuin te leiden als het hem kennelijk geen enkele moeite had gekost om minder eenvoudige lieden als haarzelf en haar man alles te laten geloven wat hij zei.'

Siobhan moest plotseling lachen. 'Het is gek, maar ik ga haar geloof ik steeds aardiger vinden. Ze is net een aangebrande aardappel: vanbuiten lelijk en afstotelijk, maar vanbinnen heel zacht en bijzonder. Ik wou dat ik...' Ze zweeg en keek nadenkend. 'Waarom hebben Liam en Bridey Kevin eigenlijk meegenomen?' vroeg ze toen.

'Volgens hem omdat ze allemaal in paniek waren. Hij was bang dat ze hem ervan zouden beschuldigen dat hij het huis in brand had gestoken terwijl Rosheen nog binnen was, en zij waren bang dat de politie zou denken dat ze het met opzet hadden gedaan om de rechtszaak tegen Patrick te beïnvloeden. Hij zei dat hij in Liverpool afscheid van hen had genomen omdat hij daar een vriend heeft wonen die hij heel lang niet had gezien.'

'En volgens u?'

'We denken dat hij geen keus had. Liam zal hem waarschijnlijk met dat touw om zijn nek achter zich aan hebben gesleept en hem pas de vrijheid hebben gegeven toen hij er zeker van was dat hij het verhaal precies zo zou vertellen als zij dat bedacht hadden.'

'Waarom wilden Liam en Bridey naar Ierland?'

'Volgens henzelf of volgens ons?'

'Volgens hen.'

'Omdat ze bang waren... omdat ze wisten dat het een tijdje zou duren voordat de waarheid aan het licht zou komen... omdat ze nergens anders heen konden... omdat ze alles kwijt waren wat ze bezaten... omdat Ierland hun vaderland was...'

'En volgens u?'

'Ze zijn gevlucht omdat ze dachten dat Kevin zou gaan praten zodra hij over zijn ergste angst heen was.'

Ze grinnikte even. 'Het is het een óf het ander, inspecteur. Als ze hem hebben laten gaan omdat ze op hem konden rekenen, hadden ze niet hoeven vluchten. En als ze gedacht hadden dat hij zou doorslaan - wat toch zeker bij hen opgekomen moet zijn als het waar is dat ze Rosheen hebben geëxecuteerd - dan zouden ze hem gelijk met haar hebben verbrand.'

'Wat proberen ze dan te verbergen?'

'Niets. U hebt alleen de gewoonte om nooit te geloven wat ze zeggen.'

Hij schudde zijn hoofd. 'Nee, er is wel degelijk iets. Ik ken ze al zo lang dat ik weet wanneer ze liegen.'

Siobhans oogopslag was bijna net zo ondeugend als die van Bridey was geweest. 'Zal ik u vertellen hoe ik denk dat het zit? In vertrouwen?'

'Zou er iemand voor vervolgd moeten worden?'

'O, vast wel. Maar ik denk niet dat u zich erg bezwaard zult voelen als u er geen zaak van maakt.'

Hij was te nieuwsgierig om niet te willen horen wat ze dacht. 'Oké,' zei hij. 'In vertrouwen dan.'