Kind in de knel

Zwanger worden van een foute man heeft veel consequenties. Je komt nooit meer van hem af omdat je samen kinderen hebt. Als ouders kun je nooit van elkaar scheiden, je blijft levenslang met elkaar verbonden. Wie kies je als vader van je kinderen? Een vrouw die zwanger wil worden, draagt de verantwoordelijkheid een goede vader voor haar kinderen uit te kiezen. Soms realiseert ze zich dat te weinig, dan wil ze per se zwanger worden, maakt niet uit van wie. Foute mannen dragen zelden verantwoordelijkheid voor anticonceptie, dat vinden zij de taak van vrouwen. Dus wordt de vrouw zogenaamd per ongeluk zwanger, zonder dat ze goed weet met wat voor vader ze haar kinderen opscheept. Tijdens de zwangerschap wordt misschien al duidelijk dat het een verkeerde beslissing van haar is geweest, maar dan kan en wil ze niet meer terug: hij is wel blij met de zwangerschap, maar houdt geen rekening met haar. Moe? Onzin, gaat wel weer over, hij hoorde zijn moeder toch ook nooit klagen! Er zijn vrouwen die op het eind van hun zwangerschap nog een babykamer verven en behangen terwijl hun man geen hand uitsteekt. Hij beloofde van alles, maar maakte niets waar, uiteindelijk kwam alles op haar neer. Zij troost zich met de gedachte dat ze straks in ieder geval een lieve baby in haar armen kan houden. Dat zal veel goedmaken en dan neemt ze hem maar op de koop toe. Bovendien: wie weet steelt dit kindje ook wel het hart van deze foute man en zal hij door het vaderschap veranderen. Dat komt voor, maar vaker is het andersom: dan wordt hij jaloers op de baby, of is hij boos over alle beperkingen die het ouderschap met zich meebrengt. Kan hij niet meer de kroeg in? Kom nou…! Hij heeft toch niet gevraagd om een kind! Hij gaat en staat waar hij wil terwijl zij alleen thuis zit, met als ze pech heeft een huilbaby.

Het komt ook voor dat de vrouw juist naar aanleiding van haar zwangerschap besluit bij haar man weg te gaan. Ze kon die keuze nooit maken, maar nu wel. Dat ze zelf slachtoffer van hem is geworden is tot daar aan toe, maar dat haar kind ook zal moeten lijden onder haar foute partnerkeuze gaat haar te ver.

In de meeste gevallen besluit de vrouw na de geboorte van haar eerst kind juist te blijven. Ze wil de kinderen geen vader onthouden, ze wil hem zijn kinderen niet afnemen. Allemaal nobele gedachten, maar meestal niet erg verstandig.

Kinderen die opgroeien in een gezin met een foute vader en een afhankelijke en doodongelukkige, wel of niet terugvechtende moeder, hebben het zeer zwaar te verduren, worden meestal ernstig getraumatiseerd en leren van hun ouders niet hoe je in liefde en harmonie samen kunt leven. Ze groeien op in een situatie van onderdrukking, vrouwenhaat, geweld, ruzie, respectloosheid, argwaan en angst.

Het slechte huwelijk blijft vrijwel nooit verborgen voor de kinderen, vaak worden ze betrokken bij de echtelijke conflicten. Elk kind wil beide ouders graag gelukkig zien en wanneer overduidelijk blijkt dat het tegendeel het geval is, lijdt het daar ernstig onder en zal het alles in het werk stellen om zijn ouders te helpen. Het kind zal dus ingaan op het bewuste en onbewuste appèl dat zijn ouders op hem doen. Het wordt overvraagd, gefrustreerd, moet het onmogelijke verdragen en zal het onbegrijpelijke proberen te begrijpen.

Kinderen kunnen op verschillende manieren betrokken worden bij de echtelijke conflicten. Ze kunnen lastig gedrag gaan vertonen of lichamelijke klachten voorwenden in de hoop dat de ouders hun aandacht op hen zullen richten. De zoon die regelmatig buikpijnklachten heeft en daarom niet kan slapen en tien keer zijn bed uit komt, wil misschien zijn ouders afleiden van de ruzie die ze net hebben gemaakt. De kans is groot dat de ouders hem niet als helper zien, maar als lastpost. Soms richt de agressie zich dan op het kind. ‘Ik wou dat die kleine etterbak nooit geboren was,’ roept moeder tegen vader. Vader hoort het misschien niet meer, voor het kind is het elke keer de bevestiging dat hij te veel is op deze wereld, te veel voor deze ouders die alleen maar met zichzelf bezig zijn.

Het kan ook zijn dat kinderen gaan bemiddelen en de boodschapper van het slechte nieuws worden. ‘Zeg maar tegen je vader dat ik vanavond niet thuis ben, hij redt zich maar met jullie.’ Soms moeten ze de verhalen van zowel moeder als vader aanhoren. Elke ouder probeert het kind aan haar of zijn zijde te krijgen en zo wordt hij heen en weer geslingerd van de een naar de ander. Hij wordt innerlijk verscheurd omdat hij niet loyaal kan blijven aan beide ouders, terwijl hij dat wel wil. Hij wil geen partij kiezen voor zijn vader of zijn moeder. Hij houdt van hen beiden, want ook al gedraagt vader zich misschien slecht, het is en blijft toch zijn vader voor wie hij gevoelens van liefde heeft. Bovendien zijn niet alle foute partners ook foute vaders. Er zijn mannen die hun vrouwen haten, maar een liefdevol contact hebben met hun kinderen. Zo’n man staat in een andere machtsverhouding tot hen, ze zijn nog klein en niet bedreigend en daarom functioneert hij in zijn vaderrol beter. De invulling van die vaderrol staat hem misschien ook duidelijker voor ogen dan die van de partnerrol, hij heeft wellicht een beter beeld van wat van hem als vader wordt verwacht.

Soms sluit moeder een pact met de kinderen tegen de foute vader. Moeder voelt zich onmachtig in de relatie en zoekt steun bij de kinderen, met wie ze één front vormt. Vader komt daardoor nog meer buiten het gezin te staan en dit zal zijn foute gedrag eerder versterken dan verbeteren. Het kan ook zijn dat de ouders de kinderen ‘verdelen’: moeder trekt bijvoorbeeld de zoon naar zich toe en vader zijn dochter. Zo ontstaan er twee kampen en een splitsing in het gezin, waarbij de kinderen bovendien in een vervangende partnerrol terechtkomen. De zoon probeert bewust of onbewust moeder te beschermen en te compenseren wat moeder bij vader tekortkomt. De dochter probeert als bondgenoot van vader hem te troosten, soms zelfs door zich min of meer als sekspartner aan te bieden. Ook al gaan de kinderen echter ogenschijnlijk mee in de coalitie tegen de ene ouder, ze zullen toch het gevoel hebben de andere ouder te verraden.

Ouders die de kinderen niet beschermen tegen hun echtelijke ruzies en ander destructief gedrag, zijn verantwoordelijk voor de schade die deze kinderen oplopen. Meestal onderschatten ze de impact van hun slechte huwelijk op de kinderen. Ze denken dat de kinderen er nog weinig van mee krijgen omdat ze nog klein zijn of er ogenschijnlijk weinig last van lijken te hebben. Wanneer je de kinderen spreekt blijkt echter wel degelijk dat ze heel goed weten wat er speelt, dat ze op de hoogte zijn van de ruzies met of zonder geweld. De verhalen van deze kinderen zijn schrijnend en hartverscheurend en wanneer we bedenken dat deze kinderen vaak ook weer foute partners kiezen of worden, is er reden genoeg alles op alles te zetten om de ouders te motiveren hun problemen op te lossen – ook al betekent dat een scheiding.

Vaders en moeders die merken dat ze geen goede ouders meer kunnen zijn vanwege hun persoonlijke problemen, zouden hulp moeten vragen voor zichzelf, maar vooral voor hun kinderen. Vaak gebeurt dit echter niet, uit schaamte, uit angst dat de kinderen worden afgenomen, soms helaas ook uit onverschilligheid. Dan is het aan anderen – school, kerk, buren, opa’s en oma’s, ooms en tantes – om hulpverlening in te schakelen. Of de hulpverlening nu gedwongen of vrijwillige hulpverlening is, kinderen mogen niet de dupe worden van de problemen van hun ouders. De (grote) gevolgen zijn in dit boek al beschreven.

Zijn er altijd gevolgen? Er zijn volwassenen met een vreselijk beroerd verleden die prima functioneren, maar ze zijn in de minderheid. Gevolgen van een slechte jeugd zijn bovendien moeilijk te meten. Je hoeft echter geen deskundige te zijn om te begrijpen dat de kansen op een gezonde ontwikkeling afnemen naarmate de omstandigheden slechter zijn. Problemen op het gebied van intimiteit en seksualiteit, problemen met de partnerkeuze, depressies, angsten, verslavingen, chronische onzekerheid en minderwaardigheidscomplexen: allemaal mogelijke gevolgen van het opgroeien in een onveilige gezinssituatie.

Omgangsperikelen

De vrouw die uiteindelijk heeft besloten te gaan scheiden, is nog niet van haar man af: ze krijgt te maken met omgangsregelingen. Kinderbescherming, voogdijraad, onderzoeken naar de pedagogische vaardigheden van de ouders, procedures, regelingen, rechtszaken, hoger beroep, chantage, dreigementen, het boycotten van afspraken. Het kost veel geld, tijd en energie en dan hebben we het nog niet eens over alle ergernissen en slapeloze nachten. Een soepel lopende regeling vraagt goed overleg, wederzijds respect en vertrouwen en de bereidheid concessies te doen. Omdat in dit huwelijk de samenwerking al beneden alle peil was, hoeft het ons niet te verbazen dat de ellende na de scheiding deels gewoon doorgaat of opnieuw begint. Het is van groot belang om duidelijke afspraken te maken en die vast te leggen, daarin kun je niet zakelijk genoeg zijn. Vertrouw niet te veel op zijn ‘goodwill’; er kan een tijd komen waarin die goodwill er bij beiden niet meer is en dan is het handig om een en ander goed op papier te hebben.

Omgangsregelingen met foute mannen lopen zelden soepel. Hij komt de afspraken niet na, of veel te laat. Hij betaalt geen alimentatie, hij zeurt over het minste of geringste. De vrouw stapt daarbij vaak in een veelvoorkomende valkuil: ze gaat alsnog en opnieuw de machtsstrijd met hem aan. Hij vernedert haar bij het halen en het brengen en in plaats van zijn opmerkingen te negeren schrijft ze hem opnieuw e-mails en boze brieven: wanneer hij niet ophoudt met zijn vervelende opmerkingen dan zal zij ervoor zorgen dat hij de kinderen helemaal niet meer krijgt!

Ze doet er verstandig aan de zaken niet op de spits te drijven. Ze moet de belangen van het kind goed voor ogen houden, dat zal haar helpen. Wanneer hij dat niet kan is dat vervelend, het vraagt des te meer tact en wijsheid van haar.

In situaties waarin de man zich echt onverantwoordelijk toont in zijn vaderschap moet zelfs een omgangsregeling verhinderd worden, maar helaas zijn instanties daar niet altijd van te overtuigen. Zeker niet wanneer hij mooi kan praten of een vooraanstaande positie bekleedt en machtige vrienden heeft. Er zijn vrouwen die om die reden niet van hun man scheiden: ze weten dat ze nooit een omgangsregeling kunnen verhinderen en door bij hun man te blijven houden ze nog een oogje in het zeil. Kleine kinderen zonder begeleiding op bezoek laten gaan bij een psychopathische vader is te vergelijken met je kinderen als prooi aan de leeuwen aanbieden; ze achterlaten bij een zwaar aan de drank verslaafde man die ’s middags na vijf uur niet meer weet dat hij leeft, is vragen om ongelukken.

Van de drup in de regen, de foute man als stiefvader

Er zijn vrouwen die een steeds foutere man ‘kiezen’.⁵⁵ De niet helemaal foute man wordt ingeruild voor een fouter type en de kinderen uit het eerste huwelijk worden de dupe van zo’n rampzalige beslissing. Niet alle foute mannen zijn slechte vaders, maar foute mannen zijn zelden goede stiefvaders. Omdat het niet zijn eigen kinderen zijn kan hij er meestal weinig van verdragen en is hij in het algemeen minder bereid rekening met hen te houden. Hij wil een relatie met hun moeder en neemt de kinderen op de koop toe, een slechte basis voor een opvoedersrol.

Is hij jaloers en bezitterig, dan is hij ook jaloers op de kinderen. Is hij gewelddadig, dan krijgen zij misschien ook klappen en mogen ze toezien hoe hun moeder ervan langs krijgt. Drinkt hij, dan mogen ze ‘meegenieten’ van zijn roes. De dwangmatige man probeert de kinderen af te richten tot ze ‘keurig netjes’ zijn en voor de afstandelijke man is een kind ook niet bepaald een bron van vreugde, want al die aandacht die het vraagt, kan hij niet bieden. De oversekste man bekijkt kinderen soms ook als lustobject en hij kan zijn handen niet altijd thuishouden. De man met een bindingsprobleem zet het op een lopen op het moment dat de kinderen zich aan hem beginnen te hechten. De narcistische stiefvader verdraagt misschien niet dat de kinderen in het middelpunt willen staan en de psychopaat zal ze wellicht treiteren en kleineren en een sadistisch genoegen beleven aan hun angst voor hem.

Heb je kinderen, dan kun je niet voorzichtig genoeg zijn met de keuze van de man die je in huis haalt. De vrouw die een nieuwe reisgenoot kiest, kiest immers tevens een nieuwe stiefvader voor de kinderen. De kinderen ‘reizen’ mee en zijn afhankelijk van haar keuze. Kiest moeder voor een rare snuiter, dan zijn ook de kinderen tot hem veroordeeld.

Er zijn vrouwen die elk half jaar een andere foute man in huis halen en de kinderen moeten zich maar schikken. De foute man trekt veelal vrijwel onmiddellijk bij haar in, gaat ‘pleegvaderen’ en heeft misschien een duidelijke mening over de opvoeding. De kleine kinderen moeten hem nu voortaan papa noemen en doen ze dat niet dan zwaait er wat. Hij zal wel eens laten zien wat opvoeden is, de kinderen zijn in zijn ogen veel te vrij gelaten, nu regeert hij met strakke hand. Het kind moet uren aan tafel blijven zitten om zijn bord leeg te eten, huilen wordt verboden en er valt voorlopig niets meer te lachen. Televisiekijken is er niet meer bij: ‘Vroeg naar bed en heb niet het lef om naar beneden te komen.’ Hij maakt voortaan de dienst uit, zijn vrouw is allang blij dat er een echtgenoot is op wie zij kan steunen. Haar vorige man bemoeide zich misschien erg weinig met haar en met de kinderen, nu heeft ze eindelijk de steun die ze zocht. Zie je wel dat ze het allemaal van het begin af aan verkeerd heeft aangepakt? De kinderen luisterden nooit naar haar en nu ineens hoeft ze maar met haar ogen te knipperen. Tenminste… wanneer hij er bij is, want als ze met de kinderen alleen is klagen ze over hun nieuwe papa, ze vinden hem niet lief. Natuurlijk niet, denkt zij, ze moeten nog een beetje wennen. Maar een foute man went nooit en kinderen weten dat soms beter dan hun moeder.

Soms worden de omgangsregelingen met de eigen vader geboycot of zelfs door de nieuwe ‘papa’ verboden: ‘Daar raken de kinderen van in de war,’ zegt hij tegen zijn vrouw en zij gelooft dat, zoals ze alles gelooft wat hij zegt.

Hoe kan de echte vader zijn kinderen beschermen wanneer deze nieuwe foute huisgenoot met zijn schrikbewind de baas wordt in het gezin? Kan met behulp van de kinderbescherming de omgangsregeling misschien veranderd worden? Moeder en haar nieuwe vriend zullen dit zomaar niet accepteren, een jarenlang getouwtrek om de kinderen kan dan het gevolg zijn en dat is voor de kinderen ook niet wenselijk – onmogelijke dilemma’s, waar de kinderen in alle gevallen de dupe van worden.

Ook volwassen kinderen worden soms met de nieuwe foute vriend van moeder opgescheept en moeten dan met lede ogen aanzien hoe hun moeder zich als een klein kind laat behandelen en terroriseren door haar nieuwe vriend. Wat ze ook zeggen, ze blijft toch bij hem en ondertussen kunnen ze wel keer op keer de verhalen aanhoren over haar slechte huwelijk, of ze zegt er niets over, maar haar gezicht spreekt boekdelen. Is het leuk thuiskomen voor die kinderen? Helaas niet. Het is te hopen dat ze wel bij hun moeder blijven komen en al die verhalen kunnen verdragen. Ze durven er waarschijnlijk niets van te zeggen waar hij bij is want ze weten dat hij na hun bezoek ruzie zal maken of dat hun moeder ervan langs zal krijgen. Sommige kinderen haken af, uit verbijstering en machteloosheid. Ze weten dat hun moeder niet meer te redden is.

Het komt in de beste families voor

En hoe vergaat het de ouders van de vrouw die keer op keer in handen van foute mannen valt? Hebben ze haar niet gewaarschuwd? Vast wel, maar sommige vrouwen willen ineens niet meer luisteren naar de mening van ouders en andere familieleden wanneer ze voor een foute man vallen. Vond de familie niet dat ze eindelijk eens volwassen moest worden? Nou dan! Nu maakt zij eindelijk eens een eigen keuze en nu is het weer niet goed! Nu is ze toch zeker van plan om dat huwelijk wel door te zetten, ondanks alle bezwaren. Wedden dat de familie ongelijk heeft! Zij kent het ware gezicht van haar bruidegom en weet zeker dat deze kikker een prins is.

Wanneer ouders het niet eens zijn met de partnerkeuze van hun kinderen kan dat voor veel problemen zorgen. Prinses Margarita weet daar inmiddels alles van.

Heeft zij nu wel of niet een foute man gekozen als partner? Is hij werkelijk de in de roddelpers beschreven nep-baron en praatjesmaker die zijn rekeningen niet betaalt? Volgens haar familie wel, maar volgens haar niet. Zij beiden zouden volgens hun verhaal slachtoffer zijn van een foute familie.

Er bestaan vele foute families die een zondebok nodig hebben. De ‘niet helemaal ideale schoonzoon’ kan een uitstekend mikpunt worden voor de opgekropte agressie van anderen. Daar hoeft hij meestal zelf weinig voor te doen, een foute neus kan al voldoende zijn. Maar er bestaan ook vrouwen – dat kunnen ook prinsessen zijn – die niet willen zien of toegeven dat hun man niet deugt. Naïef als zo’n vrouw is sluit zij haar ogen voor zijn geschiedenis, ze gelooft zijn verhalen, vergoelijkt zijn driftbuien en ziet alleen zijn goede en lieve kant. Zijn wandaden spelen zich vooral buiten de deur af. Wanneer de familie haar duidelijk wil maken dat deze man geen goede keuze is, sluit zij met hem een pact tegen haar familie en soms ontaardt dit in een ware familieoorlog. Wat moet je doen als ouders wanneer je dochter thuiskomt met een in jouw ogen foute vent? ‘Hem het graf in prijzen,’ zou Wim Sonneveld zeggen. Zouden de Oranjes die uitspraak vergeten zijn?

Ouders willen het beste voor hun dochter en stellen daarom soms hoge eisen aan hun potentiële schoonzoon. Daar is op zichzelf niets mis mee, maar ouders kunnen ook overdrijven: geen man is voor hun dochter goed genoeg. De eisen die ze stellen, hebben meer te maken met uiterlijk vertoon dan met de jongen in kwestie. In dat geval betreft het foute en misschien wel narcistische ouders, en de dochter die zich daartegen verzet, heeft groot gelijk.

Natuurlijk zijn er ook ouders die redelijke wensen hebben ten aanzien van een schoonzoon en foute mannen op afstand ruiken. Die zien meteen dat die kerel waarmee hun dochter thuiskomt, niet deugt. Dat zien zij goed, maar hun dochter ziet het niet omdat ze blind is door verliefdheid. Of er een familieruzie zal komen zal afhangen van de mate waarin hij ‘fout’ is in de ogen van de familie is en welke belangen er op het spel staan. Is de dochter de enige erfgenaam van een rijke familie dan zien de ouders hun moeizaam opgebouwde familiekapitaal al verdwijnen in foute handen. Beetje jammer inderdaad. Is de familie bekend en beroemd, dan zijn er ook nog andere belangen in het spel: dan kan de integriteit en de privacy van de familie in het geding komen.

Hoe groter de belangen hoe groter de kans dat er een waar schandaal ontstaat waarbij beide partijen niet wijs handelen. Als de familie niet erg tactvol is en het commentaar op de man direct te zwaar aanzet, jaagt ze daarmee het nieuwe stel tegen zich in het harnas. De verliefden zullen zich verdedigen met alle middelen die ze hebben en de ‘vuile was’ van de familie naar buiten brengen is een krachtig middel. Margarita kwam met details waarvan ze wist dat veel mensen ervan zouden smullen: dat de koningin wel eens in slaap dommelt wanneer ze een glaasje gedronken heeft, dat haar zoons wel eens ongezien hun middelvinger opsteken bij officiële gelegenheden…

Tussen de familie en het echtpaar ontstaat een strijd die naar beide kanten toe onfris wordt. In tijden van oorlog lijkt alles geoorloofd en zaken die men anders als heel normaal zou beschouwen worden dan ingezet in de strijd.

Zoals in vorige hoofdstukken al is gesteld lijdt de vrouw die op een foute man valt – net als de foute man zelf overigens – aan een gebrek aan autonomie. Ze weet niet goed wie ze is, wat ze wil en hoe ze moet leven. Misschien heeft ze dat nooit geleerd omdat ze erg verwaarloosd of juist te beschermd opgevoed is. In ieder geval is ze afhankelijk gebleven van haar ouders, in emotioneel opzicht maar vaak ook in praktische zin. Ze belt wel drie keer per dag met haar moeder, ze bespreekt elke beslissing met haar, vader doet alle bank-en geldzaken et cetera. Soms is dit ouders een doorn in het oog en zullen ze de dag prijzen dat de telefoon eens niet gaat, maar andere ouders stimuleren onbewust de afhankelijkheid van hun dochter. Kan moeder eigenlijk zelf wel op eigen benen staan? Heeft moeder wel een zinvol leven en een leuke relatie? Of moet dochterlief beschikbaar blijven als zorgobject en vriendin?

De keuze voor een foute man en de strijd van een vrouw met haar familie om hem kan voor haar een poging zijn om zich ‘los te maken’. Het kan haar helpen in het separatieproces en een soort stap naar volwassenheid zijn. Soms drijft deze manier van separeren haar wel erg ver van huis. Van werkelijk separeren is overigens geen sprake wanneer ze zich symbiotisch verbindt met een partner: ze stapt gewoon over van de ene ‘verzorgingsstaat’ in de ander. Maar al te vaak wordt de nieuwe relatie een dwangbuis, en het nieuwe liefdesnestje vele malen benauwder dan haar oorspronkelijke nest.

De strijd van de vrouw en haar man tegen haar familie zal een bindend effect hebben op hun relatie, want niets bindt meer dan een gezamenlijke vijand. Pas als die strijd voorbij is wordt duidelijk hoe krachtig de relatie werkelijk is. Het is goed mogelijk dat de relatie uit elkaar spat wanneer de partners niets meer hebben om samen tegen te vechten, maar de relatie kan door de gezamenlijke strijd ook sterker zijn geworden. Die kans is het grootst wanneer de vermeende foute man geen foute man bleek te zijn maar een liefhebbende echtgenoot. Is hij wel een foute man dan zal dat misschien pas blijken wanneer hun gezamenlijke vijand is bestreden, dan pas gaan de ogen open van de vrouw die op hem is gevallen. Durft zij dan nog wel toe te geven dat haar familie gelijk had? Kan zij wel op hen terugvallen wanneer ze nu zo veel vuile was buiten hangt? Misschien niet. Dan staat ze alleen, zonder familie. De vrouw die met een foute man breekt, valt vaak terug op haar ouders, ze betrekt weer haar oude kamer alsof ze nooit weggeweest is, maar ze kan meestal niet meer wennen. Haar ouders willen weer dat ze zich aan hun huisregels onderwerpt maar dat kan ze niet meer. Ze verdraagt de bemoeizorg niet, maar juist nu menen de ouders meer dan ooit gerechtigd te zijn zich met haar leven in te laten. Hun dochter is immers vastgelopen en wanneer ze beter had geluisterd zou dat niet gebeurd zijn! Zo begint de strijd om los te komen en volwassen te worden in alle heftigheid opnieuw. Niet zelden ‘helpt’ een nieuwe foute man haar daarbij. Ze trekt onmiddellijk bij hem in. Eindelijk weer verlost van dat gezeur van haar ouders! Zo wordt de vrouw die verslaafd is aan foute mannen, heen en weer geslingerd tussen rebellie en afhankelijkheid.

Misschien zal deze vrouw nooit toegeven dat hij werkelijk fout was en haar familieleden verwijten dat zij haar huwelijk kapot hebben gemaakt. In dat geval is de kans klein dat de vrouw er iets van zal leren. Ze is dan, om met Máxima te spreken, misschien een ‘beetje dom’.

Wanneer de nieuwe partner van je dochter niet helemaal de schoonzoon is op wie je had gehoopt, kun je als ouder misschien nog wel een fatsoenlijke en neutrale houding opbrengen. Zijn er echter overduidelijk ernstige problemen en komt de dochter ook nog vaak bij moeder uithuilen, dan kun je moeilijk meer je ogen sluiten, blij met hem zijn en hem gastvrij ontvangen. Ouders die zien dat hun diep ongelukkige dochter toch iedere keer weer naar haar foute man teruggaat, kunnen zich buitengewoon machteloos voelen.

De familieleden van de vrouw zijn soms verontwaardigder dan de vrouw zelf over wat er allemaal gebeurt. Zij is al wat gewend aan zijn terreur. Ze kan misschien wel een poosje kwaad worden en iedere keer besluiten bij hem weg te gaan, maar altijd wordt ze daarna weer bang om hem echt te verliezen en gaat ze toch weer naar hem toe, tot grote ontsteltenis van haar familie. Wanneer ze zo een paar keer bij hem weg- en weer terug is gegaan durft ze haar ouders vaak niet meer te vertellen dat ze weer contact hebben, vooral niet wanneer haar ouders haar elke keer opvingen en haar hielpen met de verhuizing.

In het geheim neemt ze toch weer contact met hem op en elke keer hoopt ze dat het nu beter zal gaan en dat hij is veranderd. Haar ouders weten wel beter, die zijn niet relatieverslaafd, zij wel.

Wanneer dit lang doorgaat valt de vrouw in een sociaal gat. Haar vrienden zijn allang afgehaakt en haar zussen komen ook niet meer en haar ouders overwegen ook het contact nu maar te verbreken. Zo raakt ze steeds meer in een isolement en wordt het voor haar steeds moeilijker om werkelijk een keer de stap te zetten. Ouders van de vrouw die verslaafd is aan een foute man, zijn te vergelijken met ouders van een kind dat aan alcohol of drugs verslaafd is: ze zien met eigen ogen hun kind naar de knoppen gaan en kunnen er niets tegen doen. Vaak verliezen ze niet alleen hun dochter, maar ook hun kleinkinderen.

Het is belangrijk dat familie en vrienden proberen wat contact met de vrouw te houden. Probeer een beetje voor haar te zorgen, ontferm je zoveel mogelijk over haar kinderen. Laat haar maar vertellen en probeer te begrijpen dat ze verslaafd is aan hem. Ga niet te veel adviseren, ga niet trekken, probeer haar niet te redden. Luister naar haar en steun haar en houd de deur open. Misschien niet meer voor hem, want wanneer hij zich bij zijn schoonouders niet weet te gedragen, wanneer hij hen schoffeert of – erger – hen slaat, dan is de maat natuurlijk vol. Ouders hoeven niet mee te gaan in het grenzeloze gedrag van hun dochter en hoeven zich niet te laten schofferen.

Het komt regelmatig voor dat ouders, familie en vrienden van de vrouw lastig worden gevallen door de foute man. Stalken, nachtelijke telefoontjes, bekraste auto’s, inbraken in woningen, bedreigingen – het kan je leven totaal gaan beheersen en er is heel weinig tegen te doen. Hoewel stalken in Nederland sinds 2000 strafbaar is komt het nog veel voor, het kan jaren aanhouden en zeer belastend zijn voor de slachtoffers. Naar schatting zijn vier op de honderd mensen in ons land slachtoffer van stalking. Het betreft voornamelijk vrouwen die lastiggevallen worden door hun partner of ex-partner die het einde van een relatie niet kan accepteren.⁵⁶

Wanneer de vrouw dus een foute man kiest heeft dat niet alleen effect op haar, maar ook op haar naasten. Natuurlijk zijn veel mensen bang voor die consequenties en haken daarom af. Wanneer het ze echter wel lukt om contact te houden met de vrouw die in die onmogelijke situatie verzeild is geraakt, dan is dat altijd beter. Het contact met mensen buiten haar eigen gezin om houdt haar nog enigszins in de realiteit, een realiteit waarin men liefde, aandacht en respect voor haar heeft. Ze zal dat beetje houvast hard nodig hebben om definitief vaarwel te kunnen zeggen tegen haar foute reisgenoot.

En de ouders van de foute man, zijn kinderen, zijn ex, zijn broers en zusters? Die zijn net zo min te benijden. Zij moeten toezien hoe hij opnieuw afhaakt en die leuke vrouw laat gaan omdat hij zich niet kan binden. Die gunnen hem het beste maar moeten toezien hoe hij het elke keer voor zichzelf verpest. Ze zien dat hij toch weer naar de drank grijpt ondanks alle goede voornemens, hoe hij met zijn vernederende opmerkingen en geweld toch weer slachtoffers maakt. Ze merken dat hij toch weer die foute vrienden opzoekt en maar geen hulp zoekt. Soms waarschuwen ze de nieuwe vrouw: ‘Hij is niet gemakkelijk, weet waar je aan begint.’ Andere ouders hopen dat de nieuwe vriendin hem op het rechte pad zal brengen en stimuleren haar vol te houden. Weer anderen blijven geloven dat hij een lieve jongen is. Wat hij ook doet, het ligt nooit aan hem. Ze steunen hem in de gedachte dat het allemaal aan anderen ligt. Hij is en blijft hun prins die van de prins geen kwaad weet.

Het valt niet mee om getuige te zijn van een relatiedrama, van onfrisse familietaferelen. Menigeen in de omgeving van de vrouw hoopt dat ze nu eindelijk eens een normale vent zal tegenkomen, anderen gaan zelfs voor haar op zoek en proberen haar te koppelen aan die o zo sympathieke en echt niet zo onaantrekkelijke buurman, achterneef, collega, die zij vervolgens… allemaal afwijst! Want een normale vent vindt ze saai, niet spannend genoeg, ze voelt dan geen chemie!

Of misschien inmiddels – na twaalf pogingen en dertien ongelukken – toch wel? Ze zegt tegen haar vriendinnen: ‘Ik ben geloof ik niet verliefd, maar ik vind hem wel heel aardig.’ Zou dat hem zijn, haar prins? Zou ze dan toch wat geleerd hebben, zou ze zichzelf nu eindelijk een aardige man gunnen? Wie weet!