Inleiding
‘Wat is er toch, koningsdochter, je huilt zo dat je er een steen mee zou vermurwen.’ Zij keek rond om te zien waar die stem vandaan kwam; daar zag zij een kikker die zijn lelijke dikke kop uit het water stak. ‘Ach ben jij het, oude watertrapper,’ zei zij, ‘ik huil om mijn gouden bal die in de bron is gevallen.’ ‘Wees stil en huil maar niet,’ antwoordde de kikker, ‘ik weet er wel raad op, maar wat geef je mij als ik je speelgoed weer naar boven haal?’ ‘Wat je maar hebben wilt, beste kikker,’ zei zij, ‘mijn kleren, mijn paarlen, en edelstenen en ook nog de gouden kroon die ik draag.’ De kikker antwoordde: ‘Je kleren, je paarlen en edelstenen en je gouden kroon wil ik niet hebben, maar als je mij wilt liefhebben en ik je makker en speelkameraad mag zijn, naast je aan je tafeltje mag zitten, van je gouden bordje eten, uit je bekertje drinken en in je bedje slapen: als je mij dat belooft, dan zal ik naar de diepte afdalen en je gouden bal weer naar boven brengen.’1
Soms moet een vrouw vele kikkers kussen voordat ze haar prins vindt. Er zijn echter ook vrouwen die in elke kikker een prins zien en met hem in zee gaan nog voor ze hem goed kennen, waarna ze al snel tot de ontdekking komen dat een relatie met hem verre van vorstelijk is. Laten ze hem dan gaan? Was dat maar waar! Ze klampen zich aan hem vast als een drenkeling aan een stuk wrakhout en jawel… meestal verzuipen ze beiden.
Dit boek gaat over slechte relaties, over rampzalig slechte relaties. Over foute mannen en problematische vrouwen. Beiden zijn ze ongelukkig met hun relatie, waarbij opgemerkt moet worden dat de vrouw in het algemeen meer lijdt dan de man. Een kenmerk van een foute man is namelijk dat hij zelf weinig last heeft van zijn gedrag; zijn omgeving echter des te meer. Hij is meestal zeer onbetrouwbaar, niet in staat tot een relatie die gebaseerd is op liefde en wederzijds respect. Hij wil geen verantwoordelijkheid nemen voor zijn foute gedrag. Hij wil niet nadenken over zijn daden, over zijn fouten, over het effect op de relatie en wil niet inzien dat hij schade aanricht. Hij is niet gemotiveerd om zijn gedrag bij te stellen, zoekt geen hulp en meent het volste recht te hebben om te doen wat hij doet. Dit onderscheidt hem van de problematische man, die zich wél realiseert dat hij schade aanricht. Ook met de problematische man is niet altijd samen te leven, maar wanneer deze man werkelijk wil veranderen, omwille van zijn vrouw, zijn kinderen en zichzelf, is er nog hoop dat hij een betere partner kan worden.
De foute man zoekt vaak een problematische, doch aardige en sympathieke vrouw. Hij valt op haar omdat hij aanvoelt dat zij bereid is veel te geven. Zij valt op hem omdat hij een rots in de branding lijkt of omdat hij zorg behoeft en ze hem wil redden. Zij begint als een soort Moeder Teresa een zorgontwikkelingsproject in de overtuiging dat hij van een koude kikker in een droomprins zal veranderen. Zij hoopt dat hij de zon (de gouden bal uit het sprookje) in haar leven weer zal laten schijnen, maar hoe langer de relatie duurt, hoe meer ze in de duisternis terechtkomt. Zij is niet ‘fout’ zoals hierboven beschreven, maar eerder (veel te) gewetensvol en zorgzaam. Ze is niet assertief, maar onzeker, naïef, afhankelijk, vaak grenzeloos en onvolwassen. Ze is bereid om alles aan zichzelf te wijten, veel te veel verantwoordelijkheid op zich te nemen, eindeloos over zichzelf na te denken, jarenlang in therapie te gaan. Is zij dan een ‘heilige’ en hij een ‘duivel’…? Nee; zij kan hem soms ook ‘duivels’ maken met haar eindeloos begripvolle, maar ook verdekt-agressieve houding. Zij wil alles wel doen om te veranderen en om hem gelukkig te maken, in de hoop dat hij haar dan ook gelukkig zal maken. Een hoop die ijdel blijkt. Deze vrouw heeft meestal ernstige problemen. Wanneer ze die oplost zal hij minder aantrekkelijk voor haar worden en zal ze hem los kunnen laten. Hij zal haar echter zelden laten gaan… een foute man heb je soms voor het leven: wanneer je pech hebt kom je nooit meer van hem af.
Mannen vragen mij vaak of er ook foute vrouwen bestaan. Meestal is dit niet zozeer een echte vraag als wel een constatering en een verdekt verwijt: ‘Kijk ook naar je eigen soort!’ Mannen willen mij in het algemeen graag duidelijk maken dat er ook heel veel foute vrouwen bestaan! Het feit dat ik daar niet over schrijf, maakt mij in hun ogen verdacht! Ben ik een mannenhaatster, een verstokte feministe? Misschien ben ik zelf wel een foute vrouw die een oorlog uitlokt met het andere geslacht! Beste heren, ik ben niet uit op oorlog, ik ben zelf geen foute vrouw, maar ik ken ze wel. Vrouwen die hun zachtaardige mannen vernederen, sarren, manipuleren, chanteren, die liegen en bedriegen. Die zeer heftig emotioneel en wispelturig gedrag vertonen en hysterische buien hebben. Die vreemdgaan, een gat in de hand hebben, mannen financieel kaal plukken, die onbetrouwbaar zijn tot op het bot. Meestal zijn ze seksueel zeer uitdagend en soms zijn ze beeldschoon. In de literatuur wordt zij de ‘fatale vrouw’ genoemd: de vrouw die door haar schoonheid en seksuele aantrekkingskracht onweerstaanbaar is voor de man, die zij echter onherroepelijk in het verderf zal storten. De mannen die onder deze vrouwen lijden, melden zich helaas zelden in een psychotherapiepraktijk. Ik vrees dat ze in stilte lijden.
Lijkt de foute vrouw op de foute man? In veel opzichten wel. De aardige man met een foute vrouw heeft echter in de meeste gevallen het voordeel dat hij financieel niet afhankelijk van haar is en werk heeft waardoor hij minder geïsoleerd raakt en fysiek sterker is. Dit maakt dat hij meestal minder klem zit dan de vrouw in een vergelijkbare situatie. Maar ook hij heeft zeker veel te verliezen; in veel gevallen staat het contact met zijn kinderen op het spel. Een aardige man die met een foute vrouw samenleeft, zal zich zeker in dit boek herkennen. Het is te hopen dat hij haar laat gaan en dat hij vecht voor het contact met zijn kinderen en dat hij ze niet in de steek laat.
Is de foute man net als de fatale vrouw ook onweerstaanbaar aantrekkelijk? Beslist niet altijd! Zeker, er bestaan zeer aantrekkelijke foute mannen, maar de meesten zien er helaas heel gewoontjes en soms zelfs regelrecht onaantrekkelijk en onverzorgd uit. Was hij maar bloedmooi, dat was tenminste nog wat! Maar meestal is hij qua uiterlijk niet bepaald het type om direct je verstand bij te verliezen. Toch lijken vrouwen in zijn bijzijn niet meer helemaal bij zinnen. Wat is dan wel zijn geheim? Wat maakt hem zo aantrekkelijk voor haar? In de volgende hoofdstukken hoop ik daar antwoord op te geven.
Wanneer een foute man een foute vrouw treft, zullen deze twee elkaar en helaas ook anderen het leven zuur maken. Ze zijn beslist te betreuren, maar niet te helpen – we moeten ons vooral zorgen maken over hun kinderen. Foute mannen melden zich zelden uit zichzelf bij een therapeut, vrouwen die een relatie hebben met een foute man des te meer. Zij lijden ernstig aan deze relatie en tegelijkertijd zijn ze niet bij machte bij hem weg te gaan. Het lijden van deze vrouwen motiveerde mij dit boek te schrijven en ik richt me dan ook met name tot hen. Tijdens het schrijven realiseerde ik me regelmatig dat de werkelijkheid vaak vele malen erger is dan ik in staat ben te beschrijven, hoewel sommige lezers zullen denken dat ik voortdurend overdrijf.
Kortom, dit is geen boek om vrolijk van te worden. Als ik een romanschrijfster was, zou ik zeker een boek schrijven over een gelukkige liefde, maar ik ben een therapeut die over haar werk schrijft en mensen komen nu eenmaal niet bij mij omdat ze dolgelukkig zijn. Maar al is Het monsterverbond geen vrolijk boek, het is wél de bedoeling dat u er uiteindelijk vrolijker van wordt. Het zou namelijk mooi zijn wanneer het boek u zou aanzetten tot zelfreflectie en u zou uitdagen u anders op te stellen in uw relatie. Mocht u een foute man zijn, dan hoop ik dat u zich in dit boek en de verschillende typeringen herkent en dat u er wat aan doet. Mocht u als vrouw al lezende ontdekken dat u samenleeft met een foute man, dan hoop ik dat u hem laat gaan. Wist u het al, maar had u nog niet de kracht en de moed om bij hem weg te gaan, dan hoop ik dat dit boek de aanzet zal zijn om die laatste stap definitief te zetten.
Twee opmerkingen tot slot:
1 Dit boek is grotendeels gebaseerd op mijn werkervaring als psychotherapeute, relatietherapeute en seksuologe. De vignetten zijn waar gebeurde verhalen en ervaringen van mijn cliënten. Omwille van de privacy heb ik alle namen, net als alle tot personen herleidbare gegevens, veranderd.
2 Vakgenoten die een diagnostisch volledig verhaal verwachten, zullen teleurgesteld worden. We weten allen dat de dwangmatige man bijvoorbeeld ook behoorlijk narcistisch is, maar een uitwerking van dergelijke nuances zou te ver gaan en bovendien de leesbaarheid niet ten goede komen. Ik heb in de verschillende typeringen van zowel de mannen als de vrouwen de hoofdkenmerken van hun persoonlijkheid proberen te benadrukken.
Carolien Roodvoets
Deventer 2002–2003