Woordenlijst

aga: (Turks ağa) Osmaanse eretitel, in het leger de rang van kapitein

agrafe: sierhaakje op kledingstukken

Alkoran: verouderde term voor ‘Koran’

amanuensis: schrijfassistent

+++

Bâb-ı Âli: zie Verheven Porte

bailo: titel van de Venetiaanse afgezant bij de Osmaanse sultan

Batavia: oude naam van de Indonesische stad Jakarta

bewindhebber: bestuurder van de VOC

beylerbeyi: Turks voor ‘heer der heren’, titel van de provinciegouverneurs van het sultanaat

bhang: Indische henneppasta

bombazijn: geweven stof, voor de helft van zijde

börk: hoofddeksel van de janitsaren

bunn: Arabisch voor ‘koffiebonen’

+++

cabochon: facetloze ronde of ovale slijpvorm van edelstenen

Candia: Kreta

commerce: synoniem voor geslachtsverkeer

concoctio: Latijn voor ‘brouwsel’

confrérie: homoseksualiteit, liefde tussen mannen

converso: onder dwang tot het christendom bekeerde jood

çorbacı: Turks voor ‘soepkok’, titel van een janitsaarse bataljonscommandant

culotte: kniebroek

cunette: extra diepe geul in het midden van een vestinggracht

+++

Davy Jones: synoniem voor de bodem van de zee

Devlet-i ’Âliyye: Turks voor ‘de sublieme staat’, d.w.z. het Osmaanse rijk

devşirme: Turks voor ‘plukken, verzamelen’; Osmaanse ronseling van niet-islamitische kinderen

dissenter: protestantse dissident

+++

fersah: Osmaanse lengtemaat, ongeveer 5,7 km

Franse ziekte: syfilis

+++

Generaliteitslanden: gebieden die ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden rechtstreeks onder de Staten-Generaal vielen, zonder stem in het landsbestuur

ghiour: christen

+++

haute sjerif: ontheffing of edict van de sultan; verbastering van het Turkse hatt-i şerif

hauts-de-chausses: kniebroek

hippocras: met specerijen gekruide warme wijn

hugenoot: Franse protestant

+++

ibrik: kannetje om koffie in te maken

+++

jabots: aan een overhemd vastgemaakte ruches, voorloper van de stropdas

justaucorps: lange herenmantel

+++

kehillah: joodse gemeente

kromprater: buitenlander

+++

lettre de marque: door een koning opgestelde kaperbrief

lieue: oude Franse lengtemaat, ongeveer vier kilometer

+++

marechaussee: Parijse stadswacht

marrano: beledigende term voor joden, vooral voor conversos die in het geheim nog altijd het joodse geloof aanhangen

Mazarinette: een van de zeven nichtjes van de Franse kardinaal Mazarin; twistzieke vrouw

mêlée: Frans voor ‘handgemeen, man-tegen-mangevecht’

Monsieur: officiële titel van de broer van de Franse koning

mousqueton: donderbus

+++

Navarino: Italiaanse naam van de Griekse stad Pylos

+++

oliekoeken: een soort platte oliebollen met noten en zuidvruchten

+++

papisten: scheldwoord voor katholieken

Pappenheimer: rapier met pareerkorf

passacaille: Franse hofdans

pied: afkorting van pied du roi, Franse lengtemaat, ongeveer 30 cm

prince du sang: prins van den bloede, koningszoon met het recht van troonopvolging

pronker: beau, aansteller, pronkzuchtige persoon

+++

qishr: vel en vruchtvlees van de koffiebes

+++

retourvloot: de jaarlijks aan het einde van de zomer terugkerende handelsvloot van de VOC

Roemelië: Osmaanse naam voor de Balkan en het oostelijke deel van Griekenland

+++

schout: hoofd van het gerecht en de politie

Smyrna: Izmir

soubreveste: opperkleed, deel van het uniform van een musketier

stadhouder: titel van een van de belangrijkste functionarissen van de Verenigde Republiek

+++

telve: koffiedik

tempelier: schertsend voor Londense juristen (vanwege Temple Street)

+++

Verenigde Republiek: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Verheven Porte: het Osmaanse sultanaat

vice italien: homoseksualiteit

+++

Waldenzen: Savooiaardse protestanten

+++

yatagan: gebogen zwaard dat door de janitsaren werd gebruikt

+++

ziekentrooster: door de kerk aangestelde leek die zieken en gevangenen geestelijke bijstand biedt

Deze digitale uitgave is gebaseerd op de eerste druk.

+++

ISBN 978-94-023-0854-9

NUR 302

+++

Oorspronkelijke titel: Der Kaffeedieb

Vertaling: Merel Leene

Omslagontwerp: Wil Immink Design

Omslagbeeld: Jacob Storck (1641-86), A View of Amsterdam, with the Oude Schans Canal and the Montelbaans Tower, 1692 (oil on canvas) / Dyrham, Gloucestershire, UK / National Trust Photographic Library / Bridgeman Images

e-book: CeevanWee, Amsterdam

+++

Verschenen in het Duits als Der Kaffeedieb door Tom Hillenbrand

Deze editie in samenwerking met Marianne Schönbach Literary Agency

+++

Niets uit deze uitgave mag openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, internet of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Woordenlijst

De koffiedief